لطفا منتظر باشید ...
شماره مقاله:133
آدلر، ياكوپ گيارگ كريستيان (1756ـ1834م)، خاورشناس و دانشمند ديني دانماركي، استاد
زبان سرياني، متخصص نسخه‌هاي خطي و سكه‌هاي كوفي و ويراستار تاريخ ابي الفداء.
زندگي: آدلر آموزشهاي آغازين را از پدر خود و چند معم خصوصي گرفت و آنگاه براي
تحصيلات دبيرستاني به آلتونا واقع در شمال آلمان رفت. در 1775 م در دانشگاه كيل
آلمان تحصيلات عالي خود را به پايان برد. رشتة دلخواه آدلر الهيّات بود كه وي آن را
با فراگيري و مطالعة زبانهاي شرقي كه از جواني سخت بدانها عشق مي‌ورزيد، پيوند داد.
پس از آنكه دانش خاورشناسي خود را، در ساية راهنماييهاي تيكسن ، در دانشگاههاي
بوتْسو و راسْتاك واقع در شمال آلمان، غنا بخشيد، در 1779م به كپنهاگ بازگشت و آنجا
توجه و حمايت گولدبرگ را به خود جلب كرد. اين توجه بيش‌تر بدان‌سبب بود كه آدلر به
بررسي انتقادي كتاب مقدس همت گماشته بود ــ موضوعي كه در آن زمان ذهن و انديشة
بسياري از دانشمندان را به خود مشغول مي‌داشت. آدلر به هنگام اقامت در آلمان، با
انتشار يكي دو نوشته در 1773 و 1779م، احاطة خود را بر ادبيات ربّاني و تلمودي و
نيز مهارتش را در نقد و بررسي نسخه‌هاي خطي شرقي آشكار ساخته بود. او به پيشنهاد
گولدبرگ براي تكميل مطالعات، چندي در آلمان، اُتريش، ايتاليا، فرانسه و هلند به‌سر
برد. ضمن اينكه گوشة خاطري به نقد و بررسي كتاب مقدس داشت، به تحقيق و تتبع در
دست‌نوشته‌هاي يوناني و شرقي پرداخت. اقامت 15 ماهة او در رم از اهميت ويژه‌اي
برخوردار بود، زيرا وي در اين شهر با تني چند از دانشمندان سرشناس همچون كاردينال
بورجا، آشنا شد و در گسترش پژوهشهايش از ياري آنان بهرة بسيار برد. در رم فرصت
ديدار چند نفر عرب را نيز پيدا كرد كه به كمك آنان عربي عاميانه و لهجه‌هاي گوناگون
آن را فراگرفت. پس از بازگشت به كشورش به استادي زبان سرياني دانشگاه كپنهاگ
برگزيده شد و از اين تاريخ سخت به مقابلة ترجمههاي سرياني قديم كتاب مقدس با
متنهاي عربي و يوناني آن زمانِ اين كتاب سرگرم گرديد. وي در مقام يك روحاني نوگراي
مطلع، بر آن شد كه در آداب عبادي مسيحيت اصلاحاتي را آغاز كند و آن را با شرايط
زمان هماهنگ سازد. براي اين منظور در 1796م كتابي جديد در ادعيه و عبادات نوشت كه
خشنودي گروهي و ناخشنودي گروهي ديگر را برانگيخت.
آثار: 1. «فهرست توصيفي نسخ خطي كوفي كتابخانة سلطنتي كپنهاك » 1780م، به لاتين.
آدلر در اين اثر تحقيقي، اطلاعات جالبي دربارة هنر نوشتاري در ميان اعراب و تحول آن
به دست داده است؛ 2. «غرفة مسكوكات كوفي بورجاي وِلِتْريايي »، رم، 1983م، شامل
تصاوير و شرحهايي بر سكه‌هاي كوفي موجود در مجموعة بسيار نفيس كاردينال استيفن
بورجا (1731ـ1804م) در شهر ولتري واقع در جنوب رم؛ 3. «نگاهي كوتاه به سفري به رخم
براي نقد انجيل »، كپنهاگ، 1783م، شامل شرحي از كتابخانه‌هايي كه آدلر تا آن زمان
بازديد كرده بود و توصيف تعداد بسياري از دست‌نوشته‌هاي در خورِ توجه، به ويژه
ترجمههاي سرياني كتاب مقدّس؛ 4. «ترجمههاي سرياني عهد جديد »، 1789م، آدلر در اين
كتاب آگاهيهاي بسياري را كه دربارة ترجمههاي متعدد سرياني عهد جديد گردآوري كرده
بود، عرضه داشت؛ 5. «مجموعة جديد سكه‌هاي كوفي، يا عربي قديم »، كپنهاگ، 1792م، اين
كتاب كه در واقع جلد دومي است از كتاب «غرفة مسكوكات كوفي بورجا» ضمن پرداختن به
موضوعات گوناگون، ريشه‌هاي ضرب سكه‌هاي عربي را معرفي مي‌كند؛ 6. ويرايش تاريخ ابي
الفداء، كپنهاگ، 1789ـ1794م (در 5 جلد)، المختصر في اخبار البشر معروف به تاريخ
ابي‌الفداء را نخستين‌بار ژان‌گانبة فرانسوي، استاد زبانهاي عبري و عربي دانشگاه
آكسفورد، در 1723م منتشر كرد. سپس ياكوب رايسكه ، لغت‌شناس بزرگ آلماني، آن را به
لاتين برگرداند و يادداشتهاي فراواني بر آن نوشت، ليكن به دلايلي نتوانست جز بخشي
از ترجمه را به چاپ برساند (لايپزيگ، 1754م). پس از مرگ رايسكه در 1774م، متن تاريخ
ابي الفداء، ترجمة آن و همة يادداشتهاي پراكندة مستشرق آلماني در اين باب، به آدلر
تحويل شد. او پس از انجام پاره‌اي اصلاحات در متن و ترجمه و تنظيم يادداشتهاي باقي
مانده از رايسكه، المختصر را به چاپ رساند.
مآخذ: دائره‌المعارف اسلام، ذيل ابوالفداء؛ عقيقي، نجيب، المستشرقون، 2/471، 692،
840، 841؛ ماير، 284/2؛ نيز:
Dansk Biografisk Leksikon, Copenhagen, 1933, I/129-132; University of Chicago,
Catalogue of the Oriental Institute Library, 1970, p. 219.
مجدالدين كيواني
