لطفا منتظر باشید ...
شماره مقاله:174
آرِنْدونْک، کورنليسفان (1881-1946م) اسلامشناس هلندي، متخصص در تاريخ زيديه و
يکي از نويسندگان دايرهالمعارف اسلام.
زندگي: آرندونک تحصيلات دانشگاهي را در رشت? زبان عربي و تاريخ و معارف اسلامي در
دانشگاه ليدن دنبال کرد. در 1919م با گذراندن پاياننامهاي با عنوان «آغاز امامت
زيديان در يمن»، به راهنمايي اسنوک هورگرونيه ، به دريافت درج? دکتري در زبان و
ادبيات سامي نايل آمد. وي فراهم آوردن مطالب پاياننام? خود مدتي را در لندن سپري
کرد. پس از فراغت از تحصيل، عهدهدار بخش نسخههاي خطي و کتابهاي شرقي کتابخان?
دانشگاه ليدن گرديد و سرانجام به استادي زبان و معارف عربي همين دانشگاه برگزيده
بود.
آثار: آرندونک در هم? عمر بيش از يک کتاب عمده ننوشت. آثار ديگر او شامل شماري
مقاله در شرح پارهاي اصطلاحات اسلامي و گزارش زندگي تني چند از نويسندگان و
دانشمندان اسلامي است. نزديک به هم? اين مقالات در چاپ اول دايرهالمعارف اسلام
منتشر شده است. آثار وي اينهاست: 1. آغاز امامت زيديه در يمن ، ليدن، 1919، بررسي و
تحليلي تاريخي از پيدايش و گسترش فرق? ديني ـ سياسي زيديه (معتقدان به امامت زيدبن
عليبن حسينبن عليبن ابيطالب) در يمن. اين کتاب را ميتوان بزرگترين و
گستردهترين کار آرندونک دانست که در نگارش آن از تنها نسخ? خطي سيرهالهادي تأليف
عليبن محمدبن عبيداللّه عباسي علوي (د 285ق/898م) که آن زمان در موز? بريتانيا
بوده، بهر? فراوان جسته است. اين کار آرندونک همواره براي علاقهمندان به پژوهش در
تاريخ عرب و آيين اسلام منبع سودمندي بوده است. ارزش آن به اندازهاي بود که در
همان سال نگارش جزو سلسله انتشارات دخويه چاپ و منتشر گرديد. ژاکريکمن کتاب
آرندونک را از زبان هلندي به فرانسوي برگردانيد که در 1960م به همت همان بنياد
دخويه منتشر شد: 2. «آيين آشنايي با جادو در عربستان جنوبي»، «بزرگداشت نام? براون»
، 1922؛ 3. «ابنحجر هيتمي»، دايرهالمعارف اسلام، شرح حال ابوالعباس احمدبن محمدبن
محمدبن عليبن حجر شهابالدّين هيتمي سعدي، عالم بلندآواز? مصري و فقيه پراثر شافعي
(د 974ق/1567م) و نويسند? تفسير معروفي به نام تحفهالمحتاج لشرحالمنهاج؛ 4. «ابن
حزم»، دايرهالمعارف اسلام، در معرفي ابومحمد عليبن احمدبن سعيد، فقيه و شاعر
معروف عرب اندلسينژاد (د 456ق/1064م) نويسند? طوقالحمامه والفِصَل؛ 5.
«ابنحوقل»، دايرهالمعارف اسلام، شرح کوتاهي از زندگي و کارهاي ابوالقاسمبن علي
نصيبي، جغرافيدان عرب نيم? دوم سد? 4ق/10م و نويسند? المسالک والممالک يا
صورهالارض؛ 6. «ابن خالويه، بررسي احوال ابوعبداللّه حسينبن احمدبن حمدان همداني،
نحوي و لغوي مشهور (د 370ق/980م) نويسند? کتاب لَيْسَ و شرح مقصوره ابندُريد؛ 7.
«ابن خردادبه»، دايرهالمعارف اسلام، شرح احوال ابوالقاسم عبيداللّهبن عبداللّه،
جغرافيدان ايرانينژاد سد? 3ق/9م، نويسند? المسالک والممالک؛ 8. «ابندُمَيْنَه»،
دايرهالمعارف اسلام، زندگينام? کوتاهي از عبداللّهبن عبيداللّهبن احمد
ابوالسّري (د. ح. 129ق/747م)، از شعراي اواخر عهد اموي و اوايل خلافت عباسيان؛ 9.
«ابندَيْبَع»، دايرهالمعارف اسلام، معرفي ابوعبداللّه عبدالرحمانبن علي
وجيهالدين شيباني زَبيدي، عالم ديني و مورخ يمني (د 944ق/1537م) صاحب
بُغْيَهالمستفيد في اخبار مدينه زبيد، در تاريخ يمن، و اثاري ديگر؛ 10. «ابن
رُسته»، دايرهالمعارف اسلام، شرح حال و آثار ابوعلي احمدبن عمر، عالم ايرانينژاد
عرب در نيم? دوم سد? 3ق/9-10م، نويسند? الاعلاق النفيسه، در تاريخ و جغرافيا و
پارهاي موضوعات ديگر؛ 11. «حاتمطائي» دايرهالمعارف اسلام، گزارش احوال ابوسفّانه
حاتمبن عبداللّهبن سعدطائي، شاعر عرب در سد? اول پيش از هجرت / نيم? دوم سد? 6م،
ضربالمثل در گشادهدستي و ميهماننوازي؛ 12. مقالات «اخلاص»، «شريف»، «فتوّت»،
«قصاص» و «کنيسه»، دايرهالمعارف اسلام (مقال? «اخلاص» تنها در چاپ اول آمده است).
مآخذ: دائرهالمعارف الاسلاميه؛ عقيقي، نجيب، المستشرقون، 2/671-672؛ نيز:
Arendonk. C. Van, Les Debuts de L'Imamat Zaidite au Yemen, tra. Jacques
Ryckmans, Leiden 1960, pp. V-VII, XII; London University, Library Catalogue of
the School of Oriental and African Studies, Massachusetts, 1963, I/448; Pearson,
j. D., Indes Islamicus (1906-1955), p. 286.
مجدالدين کيواني
