لطفا منتظر باشید ...
شماره مقاله:210
آسودة شيرازي، آقامحمدمهدي فرزند حاجحيدرعلي (1265-1320ق/1848-1920م)، شاعر و اديب
ايراني. آسوده تخلّص شعري او بود که به همان شهرت يافت. وي در شيراز به دنيا آمد،
(فرصت، 353). پدرش بازرگان بود اما خود او به حکم ذوق و گرايش فکري، به شاعري روي
آورد و به تحصيل علوم ادبي و حکمت و رياضيات پرداخت و در فنون شاعري چون بديع و
عروض و قافيه و نقد شعر مهارت يافت (همان، 353-354). معاصران او به خصوصيات اخلاقي
و شوخطبعي و حاضرجوابي او اشاره کردهاند (رکنزادة آدميت، 251). وي از اواسط عمر
به عزلت گراييد و به مصاحبت اهل ذوق و عرفان روي آورد (فرصت، 353-354). و در عين
حال از اوضاع و احوال روزگار خود بيخبر و نسبت به رويدادهاي جاري بياعتنا نبود.
هنگامي که سيدجمالالدين اسدآبادي به ايران آمده بود، وي در نامهاي به حاجسيّاح
نوشت: «اين بزرگواري که شما به ايران آوردهايد، فتنة آخرالزمان و سبب انقراض جور و
عدوان است» ]؟[ (سياح، 290). نيز وقتي ديگر حاجسياح را بيرون از شهر برده، محلي را
که در آن چند تن را به جرم يا به تهمت دزدي زنده در ديوار گچ گرفته بودند، به او
نشان داد و از بيدادگري حاکم وقت شکوه آغاز کرد (سياح، 17). وي در روز عاشوراي
1320ق/19 آوريل 1902م در 55 سالگي در شيراز درگذشت (رکنزادة آدميت 1/26؛ هدايت
1/16).
آسوده در تمام قالبهاي شعري اعم از قصيده، غزل، قطعه، رباعي، مثنوي و مسمّط
طبعآزمايي کرده است. نمونة اشعار او را در تذکرهها و کتابهاي معاصر وي چون آثار
عجم، فارسنامة ناصري، گلزار جاويدان و حديقهالشعراء ميتوان ديد (ديوان بيگي).
تنوّع در مضامين و موضوعات، و نيز ذوق عرفاني از خصوصيات شعر اوست و تعلق خاطرش به
اميرالمؤمنين علي(ع) در اشعارش منعکس است. ديوان بيگي به تسلط او در گفتن ماده
تاريخ اشاره دارد.
از ديوان او 2 نسخه تاکنون شناخته شده: يکي در کتابخانة دانشکدة ادبيات دانشگاه
تهران از مجموعة اهدايي حکمت، به خط نستعليق خود آسوده که مجموعهاي از غزليات اوست
(منزوي، 3/2208؛ آقابزرگ، 9 (1)/6) و ديگري در شيراز در مجموعة شخصي نوادة شاعر به
خط تاجظالشعراء پسر آسوده که مجموعهاي از قطعات و رباعيات و مثنويهاي اوست (منزوي،
3/2208). نيز ابياتي از مثنوي عرفانالحکم وي در گلزار جاويدان و سخنسرايان فارس
آمده است (هدايت، 17؛ رکنزادة آدميت، 261).
مآخذ: آقابزرگ، الذريعه، ديوان بيگي، احمد، حديقهالشعراء، به کوشش عبدالحسين
نوايي، تهران، زرين، 1364ش، صص 32-37؛ رکنزادة آدميت، محمدحسين، دانشمندان و
سخنسرايان فارس، تهران، خيام، 1337ش، 1/27؛ سياح، محمدعلي، خاطرات، به کوشش حميد
سياح و سيفالله گلکار، تهران، سپهر، 1356ش؛ فرصت شيرازي، محمدنصير، آثار عجم،
بمبئي، 1354ق؛ فسايي، حسن، فارسنامة ناصري، تهران، 1313ق؛ کتابخانة مرکزي، فهرست
خطي، 5/277-278؛ منزوي، احمد، فهرست خطي؛ هدايت، محمود، گلزار، جاويدان، تهران،
1353ش.
بخش ادبيات
