دائرة المعارف بزرگ اسلامی جلد 1

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

دائرة المعارف بزرگ اسلامی - جلد 1

مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

آگهي، منصورجلد: 1نويسنده: جعفر شعار 
 
 
شماره مقاله:342















آگهي، منصور چلبي، مورخ و قاضي ترک در قرن 10ق/16م (985ق/1577م). در پنيجه (=
ينيستا ، واقع در مقدونية يونان، از توابع وَرْدَر که اکنون بخشي از استان چاناق
قلعه، داردانل، است) زاده شد. وي در آغاز عمر به تحصيل علوم عقلي و نقلي پرداخت و
در اين علوم به درجة کمال و مقام استادي رسيد. يک چند از ملازمان محمد چلبي بود
(قنالي زاده، 168) و مدتي نيز در گاليبولي (شبه جزيره‎اي در آن سوي داردانل) به
تدريس اشتغال داشت. سپس در استانبول به شغل قاضيگري پرداخت، اما پس از چندي معزول
گرديد (تيتز، 113). در برخي از منابع آمده است که اگهي همراه درياسالار پيله پاشا ب
سيروسفر دريايي نيز پرداخته و در همين مسلفرت قصيدة معروف خود را به زبان عاميانة
دريانوردان سروده و ان را به سلطان سليمان قانوني (900-974ق/1495-1566م) تقديم کرده
است (همو، 114).
آثار: شهرت آگهي به سبب شاعري اوست. وي با بهره گيري از واژه‎ها و اصطلاحاتي که در
ميان دريانوردان و در کشتيهاي جنگي رايج بود، قصيده‎اي سرود که شيوة جديدي را در
شعر سنتي آن دوره پي ريزي کرد. گرچه چند سال پش از از او شاعري به نام «يتيم»
پاره‎اي از اصطلاحات ملّاحان را در قصيده‎اي به کار برده بود، ولي چون اشعار او
خالي از لطف و ظرافت ادبي و نامفهوم و نامأنوس بود، نتوانست در جهان ادب ترکي
عثماني آن روز تأثيري برجاي گذارد. امّا ابيات ظريف و دلنشين آگهي بسياري از شاعران
را به سردن تخميس و نظيره‎گويي برانگيخت و بدين‎سان وي آغازگر جريان ادبي جديدي
گرديد که هرچند زودگذر بود، ليکن در تاريخ شعر و ادب ترکي عصر عثماني تأثير و اهميت
خاص داشت. گويند انگيزة آگهي در سرودن قصيدة مشهور خود، عشق وي به جواني ملّاح بوده
است (همانجا). متن اين قصيده با شرح و تفسير آن در کتاب تيتز (صص 121-113) آمده است
و نيز نمونه‎هايي از اشعار او با گزيده‎هايي از مطالب تذکره‎ها دربارة او در کتاب
«ترک شاعرلري» (شاعران ترک) تأليف سعدالدّين نزهت ارگون مندرج است. تنها تأليفي که
به آگهي نسبت داده‎اند تاريخ غزات سيگتور (تاريخچة جنگ سيگتور) است که مشتمل بر شرح
وقايع لشکرکشي سليمان قانوني به سيگتور بوده است. اوزون چارشلي اين اثر را در زمرة
آثار تاريخي قرن 10ق/16م ياد کرده (ص 499) و بروسه لي تأليف آن را در 974ق/1566م
دانسته است (3/4). با آنکه بروسه لي به وجود ديواني مرتّب از آگهي اشاره مي‎کند
ديواني مدوّن از وي به دست نيامده است.

مآخذ: بروسه لي، محمدطاهر، عثمانلي مؤلّفلري، استانبول، 1333ق؛ قنالي زاده، حسن
چلبي، تذکره‎الشعرا، آنکارا، انجمن تاريخ ترک، 1978م؛ نزهت ارگون، سعدالدّين، ترک
شاعرلري، استانبول، 1930؛ نيز:
Tietze, A., »XVL asir Turk siirinde gemici dili, Agehi Kasidesi ve tahmisleri«,
Turkiyat Mecmuasi, 1951; Uzun Carsili, I. H. Osmanli Tarihi, Ankara, T. T. K.,
1982, Vol. III (2).
جعفر شعار

 





/ 415