شماره مقاله:352
آلِ اَبيالجَهْم، خاندان روايي بزرگ شيعي، ساکن کوفه در سده 2ق/8م.
قابوسبننعمان معروف به نابيالجهم» نخستين فرد شناخته شده از اين خاندان است که
شخصيتهاي برجستة آل ابيالجهم به وي منسوبند. نسب قابوس به لخميان (مناذره) که دست
نشاندگان ساسانيان در حيره بودهاند ميرسد. وي و خاندانش در شهر کوفه مسکن گزيدند
و راويان و فقيهان و عالمان نام اوري از ميانشان برخاستند. مشهورترين آنان عبارتند
از 1. سعيدبنابي جهمگ 2. متذربنابي جهم؛ 3. نصربنابي جهم؛ 4. نعيمبنابي جهم؛
5. حسينبنسعيد؛ 6. منذربنسعيد؛ 7. محمدبنمنذر؛ 8. منذربنمحمد.
در اين ميان 4 تن از شهرت بيشتري برخوردارند:
1. سعيدبنابي جهم، از ياران امام صادق(ع) و از راويان موثّق بوده که از آن امام و
نيز از امام کاظم(ع) حديث نقل کرده است. او را تأليفاتي در حديث و فقه بوده است
(نجاشي، 128).
2. نصربنابي جهم، در نزد رجال شناسان، از راويان موثق است. وي از اصحاب امام
صادق(ع) بوده و از وي و امام کاظم(ع) روايات بسياري نقل کرده است (همو، 3019. مفيد
وي را از خاصان غيبت خود گويد که نصر حدود 20 سال وکيل امام صادق(ع) در امور
اجتماعي و احکام شرعي بوده است. رجال شناسان، بر پارسايي، دانش و پرهيزکاري وي
گواهي دادهاند (حائري غروي، 2/291).
3. حسينبنسعيد، از ياران امام صادق(ع) است. وي کتابي در قرائات قرآن از نظر اهل
بيت نوشته است که برخي مطالب آن تأييد گشته است. (امين، 6/27).
4. منذربنمحمد، از اصحاب مشهور امام صادق(ع) و از راويان موثقي است که از آن امام
رواياتي نقل کرده است. وي را آثاري بوده است: بدين قرار 1. وفودالعرب اليالنبي(ص)؛
2. جامعالفقه؛ 3. کتابالجمل؛ 4. کتابالصفين؛ 5. كتابالنهروان؛ 6. کتابالغارات.
منذر محدث و فقيه بوده (خويي، 18/337)، اما از آثارش برميآيد که در باب تاريخ نيز
اطلاعات گستدرده داشته است. شايد از همينرو ابنحجر عسقلاني (6/90) او را از نسب
شناسان دانسته است.
مآخذ: ابنابي حاتم رازي، محمدبنادريس، الجرح والتعديل، بيروت،
داراحياءالتراثالعربي، 1371ق، 1/54؛ ابنحجر عسقلاني، احمدبنعلي، لسانالميزان،
حيدرآباد دکن، 1331ق؛ امين، محسن، اعيانالشيعه، بيروت، دارالتعارف، 1403ق، 2/88،
7/233؛ بحرالعلوم، محمدمهدي، رجال، تهران، مکتبهالصادق، 1363ش، 1/272-275؛ حايري
غروي، علي، جامعالرواه، بيروت، دارالاضواء، 1403ق، 2/45، 262، 291، 295-296؛ حلي،
عليبنداوود، الرجال، دانشگاه تهران، 1342ش، صص 353، 354، 359؛ خويي، ابوالقاسم؛
معجم رجالالحديث، بيروت، 1403ق، 17/308، 18/335، 19/175-176؛ طوسي، محمدبنحسن،
اختيار معرفهالرجال، به کوشش ميداماد استرآبادي، قم، مؤسسةآلالبيت، 1404ق،
2/747؛ مامقاني، محمدحسن، تنقيحالمقال، نجف، 1352ق، 1/328، 2/23-24، 3/192، 248؛
مدرّس، محمدعلي، ريحانهالادب، تبريز، 1346ش، 8/429؛ نجاشي، احمدبنعلي، رجال، قم،
مکتبهالداوري، 1398ق.
بخش معارف