دائرة المعارف بزرگ اسلامی جلد 1

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

دائرة المعارف بزرگ اسلامی - جلد 1

مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

آل ابي طالبجلد: 1نويسنده: علي رفيعي 
 
 
شماره مقاله:358















آلِ ابي‎طالِب، عنوان خاندان ابوطالب‎بن‎عبدالمطّلب‎بن‎هاشم‎بن‎عبدمناف (د ح
619م) عموي پيامبر اسلام(ص) و بزرگترين پشتيبان او تا دم مرگ. نام وي عبد مناف و او
خود از خاندان بنب‎هاشم بود. علت اشتهار وي به ابوطالب (هـ م) آن است که فرزندي به
نام طالب داشته است. در کتابهاي رجال و تاريخ و انساب از اين خاندان با عناوين
گوناگوني ياد شده است: بنب‎ابي طالب، طالبيّين و بني‎هاشم طالبي در مقابل بني‎هاشم
عباسي (ابن‎سعد، 1/94؛ طوسي، 191-192؛ نخجواني، 108؛ بغدادي، 315، 323، 324). اين
خاندان مکي‎الاصل بوده، اما بعدها افراد آن در مدينه، سوريه، لبنان، عراق، مصر و
ايران و ديگر جاها سکونت گزيده‎اند (ابن‎عنبه، 32-35). فرزندان ابوطالب و برخي از
نامداران اين خاندان بدين شرحند:
1. طالب‎بن‎ابي طالب: (د ح 2ق/623م)، بزرگترين فرزند ابوطالب که از زندگي وي آگهي
دقيقي در دست نيست. تنها خبري که از او در تاريخ و رجال و انساب آمده، شرکت وي در
جنگ بدر است که مشرکان او را اکراه به اين جنگ بردند و او پس از شکست خوردن قريش
ناپديد شد، زيرا در ميان کشته شدگان و اسيران نبود و به مکه نيز بازنگشت (ابن‎سعد،
1/121). برخي گفته‎اند که از جنگ منصرف شد و با همراهان خود به مکه بازگشت و اندکي
پس از آن درگذت (ابن‎هشام، 2/271؛ بلاذري، 2/42). و بعضي نقل کرده‎اند که به يمن يا
به شام رفت و در ميان راه درگذشت (همانجا). و نيز گفته‎اند که در دريا غرق شد
(ابن‎عنبه، 30). وي را فرزندي نبود و از او نسلي نمند (ابن‎کلبي، 1/128؛ ابن‎قتيبه،
120).
2. ابويزيد عَقيل‎بن‎ابي طالب: (د 60ق/680م)، عالم به انساب قريش و عرب و يکي از 4
داور مشهور عرب و راوي حديث (ابن‎اثير، 3/423-424). با اکراه در جنگ بدر شرکت کرد و
اسير شد و با فديه‎اي که عموي او عباس پرداخت، آزاد گشت و به گفتة ابن‎قتيبه
بلافاصله پس از ازادي مسلمان شد (ص 156). گفته‎اند پيش از صلح حُديبه، يا در فتح
مکه مسلمان شد 0بلاذري، 2/69). فرزندان وي بدين شرحند: يزيد، سعيد، جعفر اکبر،
ابوسعيد احوب، مسلم، عبدالله اکبر، عبدالرّحمن، عبدالله اصغر، علي، جعفر، اصغر،
حمزه، عثمان، محمد، عبيدالله، ام‎هاني، رمله، اسماء، فاطمه، ام قاسم، زينب و ام
نعمان (ابن‎سعد، 4/42؛ زبيري، 85؛ بلاذري، 2/69، 71). مسلم‎بن‎عقيل (هـ م) در کوفه
شهيد شد و عبدالله اکبر و عبدالرحمن و جعفراکبر و محمدبن‎عقيل در کربلا شهيد شدند
0همو، 2/70، 77). از مسلم‎بن‎عقيل نيز دو فرزند به نامهاي محمد و عبدالله در کربلا
شهيد شدند (زبيري، 3/84). نسل عقيل تنها از طريق محمد ادامه يافت چنانکه بنب‎مرقوع
در طبرستان، بنب‎همام و بنب‎غلق در نصيبين، فرزندان ابن‎قرشيه در مصر، بنب‎عقيل در
يمن و قم و اصفهان و فسا و کوفه و بنب‎اوقص در کرمان و طبرستان و خراسان از
بازماندگان او بودند (ابن‎عنبه، 32-35).
3. ابوعبدالله جعفربن‎ابي طالب: (د 8ق/629م)، مشهور به ذوالجناحين و ذوالهجرتين و
جعفر طيّار. 10 سال از امام علي(ع) بزرگتر و 10 سال از عقيل کوچک‎تر بود. او سي و
دومين نفري است که با همسرش اسماء دختر عُميس مسلمان شد و رياست مسلمانان مهاجر به
حبشه را به عهده گرفت و روز فتح خبير به به مدينه بازگشت. وي نخستين و به قولي
دومين فرمانده سپاه اسلام در جنگ مؤته بود و در همان جنگ به شهادت رسيد (ابن‎کلبي،
129-130؛ ابن‎هشام، 1/275؛ ابن‎سعد 1/121؛ ابن‎قتيبه، 205). از جعفربن‎ابي طالب 8
فرزند پسر باقي ماند: عبدالله، عون، محمداکبر، محمداصغر، حميد، حسين، عبدالله اصغر
و عبدالله اکبر. محمداکبر در جنگ صفين با عموي خود علي‎بن‎ابي طالب(ع) بود و به
شهادت رسيد. عون و محمد اسغر در کربلا شهيد شدند. نسل جعفر از طريق عبدالله اکبر
ادامه يافت. خاندان جعفربن‎ابي طالب بعدها به شاخه‎هاي متعدد تقسيم شد: بنب‎عريض،
بنب‎موسي‎الجون، بنب‎جعفر، بنب‎عجزه، بنب‎يوسف‎بن‎عبدالله، بنب‎جحاف، بنب‎داوود،
بنب‎ادريس، بنب‎الهراج، بنب‎يار، و جعافره. اينان در حجاز، عراق، مصر، دمشق، مغرب،
هرات، بلخ، بخارا، اصفهان، اهواز، آذربايجان، گرگان، طبرستان، قزوين، کرمان و شوشتر
سکونت داشته‎اند (زبيري، 80-83؛ ابن‎قتيبه، 207، 208، بلاذري، 2/43؛ ابن‎اثير،
2/287؛ ابن‎عنبه، 36-57؛ بغدادي، 324).
4. ابوالحسن علي‎بن‎ابي طالب(ع): (هـ م). از ديگر نامداران آل ابي‎طالب ثعالبه،
هواشم و بنب‎صالح را مي‎توان نام برد. از ابوطالب دختراني نيز به جاي ماندند:
ام‎هاني (هند يا فاخته)، جمانه و ام طالب (رَبطه).

مآخذ: ابن‎اثير، عزالدين، اسدالغابه، تهران، المکتبه‎الاسلاميه، 1342ش؛ ابن‎سعد،
محمد، الطبقات‎الکبري، به کوشش احسان عباس، بيروت، دارصادر؛ ابن‎عنبه، احمدبن‎علي،
عمده‎الطالب، نجف، المطيعه‎الحيدريه، 1380ق؛ ابن‎قتبيه، عبدالله‎بن‎مسلم، المعارف،
به کوشش ثروت عکاشه، مصر، دارالکتب، 1960م، ص 217؛ ابن‎کلبي، هشام‎بن‎محمد،
جمهره‎النسب، به کوشش عبدالستاراحمد فرّاج، کويت، مطبعه حکومه‎الکويت، 1403ق،
1/134؛ ابن‎هشام، عبدالملک، السيره‎النبويه، به کوشش سقا ابياري شلبي، بيروت،
داراحياء‎التراث‎العربي، 1/261؛ بغدادي، سويدي، محمد امين،
سبائک‎الذهب‎في‎معرفه‎العرب، بيروت، دارالکتب‎العلميه، 1406ق، ص 351؛ بلاذري،
احمدبن‎يحيي، انساب‎الاشراف، به کوشش محمدباقر محمودي، بيروت، مؤسسه‎الاعلمي،
1394ق، 2/40، 89، 3/72؛ زبيري، مصعب‎بن‎عبدالله، نسب قريش، به کوشش لوي پروونسال،
قاهره، دارالمعارف، 1951م، صص 40، 94، 95؛ طوسي، محمدبن‎حسن، الفهرست، به کوشش
محمود راميار، دانشگاه مشهد، 1351ش؛ نخجواني، هندوشاه، تجارب‎السف، به کوشش عباس
اقبال، تهران، طهوري، 1357ش.
علي رفيعي

 





/ 415