لطفا منتظر باشید ...
شماره مقاله:387
آلِ بوکُرد، يا آل بوکردان، آل بوکردون، عشيرهاي احتمالاً عرب که عمدتاً در
روستاهاي کرانه چپ رود کارون در اطراف اهواز زندگي ميکند. منشأ آل بوکرد شناخته
نيست. پيران اين عشيره خود را عرب ميدانن و براساس روايت آنان، دو تن از فرزندان
شيخ قبيله خزاعه حجاز به نامهاي سعد و عبدالله (يا يکي از اين دو) از ترس جان به
ايران گريختند و عشيره آل بوکرد به تدريج در خوزستان پديد آمد (تحقيقات محلي)، اما
آميختگي بعدي آنان با عشاير بختياري باعث شده است که ويلسن آنان را بختياريالاصل
بداند (فيلد، 190). بر پايه روايتهاي محلي، يک يا دو نياي نخست عشيره، دختراني کرد
را به زني گرفتند و نام بوکرد و بوکردان از سوي برادران ديگرشان به طعنه بر آنها
نهاده شد. تاريخ کوچ نياي آل بوکرد معلوم نيست، اما احتمال ميرود که در دوران
نادرشاه (1148-1160ق/1735-1747م) صورت گرفته باشد (تحقيقات محلّي). در هر حال، آل
بوکرد در آغاز به ايل بختياري پيوست و از آيين و رسوم آن پيروي کرد (لاريمر، 1043)
و مدتها در اطراف بهبهان به راهزني پرداخت. اما سرانجام مردم بهبهان به ستوه آمدند
و جمعي از آنان را به نيرنگ کشتند (تحقيقات محلي). به اين ترتيب، درحدود
1214ق/1800م، 400 تا 500 تن از افراد عشيره آل بوکرد به کرانه جراحي کوچيدند و پس
از چند سال کوچروي سرانجام در روستاي مظفّريّه که آن زمان در اختيار عشيره باويه
بود، اقامت گزيدند. از آن پس آل بوکرد تابع باويه شد و جامههاي عربي به تن کرد.
عشيره آل بوکرد نقش چشمگيري در تاريخ منطقه نداشته است. تنها در دوران اقتدار
شيخخزعل بود که اندکي قدرت گرفت. در اين دوران شيخخزعل (1315-1343ق/1897-1925م)
شيخآل بوکرد، عبدالسّيّد ملقّب به نصرتالنّظام را به وزيري برگزيد و به کمک افراد
عشيره وي که به جنگجويي شهرت داشتند، برخي از مناطق ازجمله فلاحيه و بهبهان را به
زير فرمان خود درآورد. در اين دوران عبدالحسن فرزند عبدالسيد بخشدار بهبهان بود اما
پس از درگيري شيخخزعل با رضاشاه از آنجا گريخت (تحقيقات محلي).
لاريمر در اوايل سده 14ق/20م جمعيت آل بوکرد را درحدود 500‘1 تا 000‘2 تن نوشته
است. امروزه جمعيت آنان به 000‘3 تن ميرسد و بسيار پراکندهاند. افراد عشيره گذشته
از روستاي مظفريه (درحدود 200 خانوار) که مرکز استقرار آنان به شمار ميآيد، در
روستاهاي سماعيني، موران، امُّالطُّمَير، غِزلان، مليحان، کوت عبدالله، کوت
سيّدصالح، ابودِبّسِ، کوتُالعُمَيره، کريشان، سن، خَزامي و برخي نيز در شهرهاي
رامهرمز، رامشير و شادگان زندگي ميکنند و اغلب به کارگري و کشاورزي مشغولند.
عشيره آل بوکرد به بخشهاي زير تقسيم شده است: 1. آلبوحسين؛ 2. بيت احمد (حاجي
کريم)؛ 3. کايد حسين (بنمنيشدبنعباس خان)؛ 4. البوسلمان (غضبانبنعبد عليبنحج
ولي عثمان)؛ 5. آلورضا (بيت مُطَيربنجمشيد).
مآخذ: تحقيقات محلي نويسنده در ارديبهشت 1366ش؛ نيز:
Field, Henry, Contribution to the Anthropology of Iran, New York, 1968; Lorimer,
A.G., Gazetteer of the Persian Gulf, Oman and Central Arabia, Calcutta, 1908; II
B, PP. 1042-43.
کاظم برگ نيسي
