شماره مقاله:65
آثارُ الاَخيار، ترجمة فارسي تفسير منسوب به امام حسن عسكري(ع)، به قلم ابوالحسن
علي بن حسن زوارهآي اصفهاني، كه به فرمان شاه طهماسب صفوي (930ـ984ق/1524ـ1576م)
انجام شده است. مترجم از دانشمندان و عرفاي بزرگ سدة 10ق/16م است كه در نهضت ترجمه
از عربي به فارسي، در آن روزگار سهم بزرگي داشته است. وي شاگرد شيخ علي كركي (د
940ق/1533م) و استادِ ملاّ فتحالله كاشاني (د 988ق/1580م) است.
نسخههاي شناخته شدة اين ترجمه ناقص است. نسخة كتابخانة آستان قدس رضوي، به شمارة
1432، از آغاز فاتحهالكتاب تا آية 282 سورة بقره را شامل ميشود. متن آيات به نسخ،
و تفسير آنها به نستعليق نوشته شده و تاريخ كتابت آن 1265ق/1849م است. هيچيك از
نسخههاي شناخته شدة متن اصلي اين تفسير نيز، كه برخي در انتساب آن به امام حسن
عسكري(ع) ترديد روا داشتهاند، كامل نيست. مترجم خود نيز تفسيري بر قرآن كريم دارد
كه به ترجمهالخواص يا تفسير زواري مشهور است. تفسير امام حسن عسكري(ع) بجز آثار
الاخيار، سه ترجمة ديگر به فارسي و يكي به اردو دارد كه از اين كسان است: محمدباقر
سيرجاني، ميرزا باباي ذهبي، فاضل قندهاري و شريف حسيني.
مآخذ: آستان قدس، فهرست، 4/401؛ آقابزرگ، الذريعه، 4/90، 285ـ293؛ ذهبي، محمدحسين،
التفسير و المفسرون، قاهره، 1381ق، 3/79ـ 98؛ مشار، خانبابا، فهرست چاپي فارسي،
2/1611؛ منزوي، احمد، فهرست خطي فارسي، 1/1.
محمدعلي مولوي