لطفا منتظر باشید ...
شماره مقاله:79
آثاري، زين‌الدين (يا شرف‌الدين) شعبان بن محمد (765ـ 828ق/1364ـ 1425م)، شاعر و
اديب شافعي. در قاهره زاده شد و اجداد او از موصل و ظاهراً غيرمسلمان بودند. جدش
داوود نخستين كس از خاندان او بود كه به اسلام گرويد. وي كه گويي از اين سابقه
ناخرسند بود، پس از اقامت در مكه (ح 807ق/1404م) خويشتن را آثاري (منسوب به آثار
نبوت در آن شهر) خواند. با اين حال، وي بدخوي، هجاگوي و هرزه‌سرا بود. در آغاز به
منشيگري پرداخت. سپس نقيب‌الحكم قاهره گرديد و در 800ق/1398م به سبب درگيريهاي مالي
از كار معزول شد و باز بر سر كار آمد، اما چون به زشتكاريهاي فراوان متهم شد، ناچار
به حجاز گريخت (807ق/1404م) و از آنجا به يمن رفت و براي بزرگان آنجا مديحه و سپس
هجويه سرود و به هند تبعيد شد. مردم هند هم پس از چند سال، از زخم‌زبان او دلگير
شدند و به يمن راندندش. از آنجا نيز پس از چندي اخراج شد و ناچار مجاور مكه گرديد و
10 سال در آنجا اقامت گزيد. در 820ق/1417م در شام، و سال بعد در قاهره بود. چند بار
ديگر به شام سفر كرد تا عاقبت در قاهره درگذشت. وي جهان دوست و به شعر خود مغرور
بود. به فقر تظاهر مي‌كرد، اما هنگام مرگ 000،5 دينار از او باقي ماند. شعرش (مدح،
هجا، مُجون، شعر تعليمي، و مذهبي) متوسط، بلكه فروپايه است. خود مدعي است كه بيش از
30 كتاب تأليف كرده است. از اين ميان حدود 10 كتاب به صورت خطي در كتابخانه‌هاي
جهان موجود است (بروكلمان) كه 5 نسخه از آنها ارجوزه‌هايي تعليمي (به خصوص در نحو و
عروض) است. علاوه بر اين، سخاوي كتابهاي زير را نيز در ضمن آثار او آورده است:
عِنان العربيه (ارجوزه در عروض)؛ لسان العرب في علوم الادب؛ مجموعة اشعار در
نبويّات به نام المَنْهَلُ العَذْب؛ الردُّ عَلي مَنْ تَجَاوَزَ الحَدَّ.
مآخذ: ابن عماد حنبلي، عبدالحي، شذرات الذهب، قاهره، مكتبه‌القدس، 1350ق، 7/184؛
بروكلمان (آلماني)، 2/10، ذيل، 2/17؛ سخاوي، عبدالرحمان، الضوء اللامع، قاهره،
1354ق، 3/301ـ303؛ كحاله، عمر رضا، معجم‌المؤلفين، بيروت، داراحياء التراث العربي،
4/300ـ301.
آذرتاش آذرنوش
