ديه زبان - دیه، یا، مجازات مالی نسخه متنی

ديه زبان

1) قطع كامل ;

2) قطع بعضى از قسمتهاى زبان ;

3) لال كردن ;

4) قطع زبان لال ;

5) زبان كودك ;

6) زبان دو نيم شود و يا تند صحبت كند .

1) قطع زبان

از بين بردن تمام زبان, ديه كامل دارد; يعنى اگر كسى زبان شخصى را از انتهاى آن قطع كند, اين زبان بريده شده تلقى و ديه او ديه كامل يك انسان است .

2) قطع بعضى از قسمتهاى زبان

اگر قسمتى از زبان انسان سالم را قطع كنند, به همان اندازه كه قدرت اداى حروف را از دست مى دهد, بايد ديه پرداخت كند; اگر تمام حروف را نمى تواند, ادا كند, بايد ديه كامل بدهد و اگر بعضى را ادا مى كند و از اداى ديگر حروف ناتوان باشد, به نسبت آن حروفى كه نمى تواند ادا كند ديه دريافت مى كند .

3) لال كردن

لال كردن انسان سالم با ضربه مغزى و مانند آن, ديه كامل انسان را دارد; يعنى اگر كسى با ضربه يا چيز ديگرى شخصى را لال كند, بايد ديه كامل انسان را بپردازد و اگر دوباره سلامتى برگردد و سالم شود, ديه مسترد مى شود, البته در اين صورت, بايد ارش پرداخت شود .

4) قطع زبان لال

ديه بريدن تمام زبان لال, يك سوم ديه كامل انسان است و از بين بردن مقدارى از زبان لال موجب ديه همان مقدار با رعايت نسبت به تمام زبان خواهد بود .

هرگاه كسى مقدارى از زبان را قطع كند كه باعث از بين رفتن قدرت اداى بعضى از حروف باشد و شخص ديگرى مقدار ديگر آن را كه باعث از بين رفتن قدرت اداى تعداد ديگرى از حروف شود, از هر شخص به ميزانى كه قدرت و توانايى اداى حروف را نسبت به كل حروف از بين برده, ديه اخذ مى شود .

5) زبان كودك

بريدن زبان كودك, قبل از رسيدن به حد سخن گفتن, موجب ديه كامل است و بريدن زبان كودكى كه به حد سخن گفتن رسيده, ولى سخن نمى گويد, ثلث ديه دارد; اگر بعداً معلوم شود كه زبان او سالم بوده و قدرت تكلم داشته, دو سوم بقيه از جانى گرفته مى شود; يعنى با آزمايش و يا تشخيص متخصص امر, به اين نتيجه رسيده باشند كه زبان او سالم بوده و قدرت تكلم داشته ولى بر اثر ضربه لال شده است, در اين صورت بايد مابقى ديه را بگيرند و به مجنى عليه بپردازند .

6) دو نيم شدن زبان, يا تند سخن گفتن

اگر شخصى زبان كسى را دو قسمت كند, بايد ارش بپردازد, اما اگر كسى يك قسمت از زبان دو قسمت شده شخصى را قطع كند, با آزمايش توانش در اداى حروف مقدار ديه يا ارش را تعيين مى كنند; اگر قدرت اداى حروف را داشته باشد ارش تعيين مى شود, اما اگر قدرت اداى بعضى از حروف را از دست داده باشد, به همان مقدار ديه اخذ مى شود; اما اگر فردى هر دو قسمت زبان فردى را كه دو نيم بوده, قطع كند, علاوه بر ديه زبان, بايد ارش بپردازد و اگر ضربه به زبان موجب شود كه حرف صحيح را خوب ادا نكند, بلكه نحوه اداى حرف را تغيير دهد و در مرتبه دوم, حرف صحيح را ادا كند, يا تند سخن بگويد به صورتى كه شنونده خوب نفهمد, بايد ارش پرداخت شود(1) .

توضيح: بعضى از قسمتهاى ذكر شده فوق در قانون ذكر نشده, بلكه از جواهر و مستندات شرعى ديگر اخذ و بيان شده است. در مورد ديه زبان, آن را بين 28 حرف از حروف معجم تقسيم مى كنند; يعنى, مجنى عليه اگر بر اثر جنايت وارده, قدرت اداى تمام حروف را ندارد و لال شده, ديه كامل دارد, اما اگر قدرت اداى بعضى از حروف را از دست داده, بالنسبه محاسبه و به نسبت هر چند حرفى كه قدرت اداى آن را ندارد, ديه مى گيرد .

البته بين علما بحثى مطرح است كه آياحروف عربى 28 حرف است يا 29 حرف, كه عده اى با جدا كردن همزه از الف, حروف عربى را 29 حرف ذكر مى كنند, ولى مشهور علما همزه و الف را يكى حساب و حروف معجم را 28 حرف مى دانند(1), ولى در زبانهاى ديگر كه حروف معجم آنها از 28 حرف بيشتر يا كمتر است, ديه كامل زبان, بين حروف معجم همان زبان, تقسيم و بالنسبه ديه اخذ مى شود(1); يعنى, ديه در زبان عربى بين 28 حرف از حروف معجم آن تقسيم مى شود و در زبان فارسى, چون حروف معجم آن 32 حرف مى باشد, ديه كامل انسان (هزار دينار) بين 32 حرف تقسيم مى شود, بنابراين اگر جانى بر يك فارسى زبان جنايتى وارد كند و مجنى عليه قدرت اداى چند حرف را از دست بدهد, ديه بين 32 حرف تقسيم و به نسبت هر چند حرفى كه مجنى عليه قدرت اداى آن را از دست داده, از جانى ديه گرفته مى شود و در جنايتى كه بر يك عرب زبان وارد شود, ديه بين حروف 28 گانه تقسيم مى شود و ديه هر چند حرف كه توانايى اداى آنها را در اثر جنايت از دست داده از جانى گرفته مى شود و در زبانهاى ديگر, ديه بين حروف معجم آن زبان تقسيم مى شود, لذا دو جدول براى حروف 28گانه عربى و 32گانه فارسى تهي .

شده (ديه زن از مرد جدا ذكر شده است) كه نشانگر ميزان ديه زبان است .

جدول شماره 4
جدول ديه زبان

عنوان مرد ز .

قطع كامل زبان 1000 دينار 500 دينا .

لال كردن انسان سال .

1000دينار 500دينا .

با ضربه مغزى و غير آن .

بريدن تمام زبانِ لال ــــ 333دينار 166/66دينا .

بالنسبه به تمام زبان او بالنسبه به تمام زبان ا .

بريدن مقدارى از زبانِ انسان لا .

محاسبه و ديه اخذ مى شود محاسبه و ديه اخذ مى شو .

بريدن زبان كودك قبل از رسيد .

1000دينار 500دينا .

به حد سخن گفت .

بريدن زبان كودكى كه به حد سخ .

333/33دينار 166/66دينا .

گفتن رسيده, ولى سخن نمى گوي .

جدول شماره 5
جدول ديه از بين بردن توانايى اداى حروف بيست و هشت گانه عربى در مرد

اگر از بين بردن مقدارى از زبان سالم سبب از دست دادن قدرت اداى حروف شود, به شرح زير ديه گرفته مى شود .

حروف مقدار ديه حروف مقداردي .

يك حرف 35/71دينار پانزده حرف 535/65دينا .

دو حرف 71/42دينار شانزده حرف 571/36دينا .

سه حرف 107/13دينار هفده حرف 607دينا .

چهار حرف 142/84دينار هيجده حرف 642/78دينا .

پنج حرف 178/55دينار نوزده حرف 678/69دينا .

شش حرف 214/26دينار بيست حرف 714/2دينا .

هفت حرف 249/97دينار بيست و يك حرف 749/91دينا .

هشت حرف 285/68دينار بيست و دو حرف 785/62دينا .

نه حرف 321/39دينار بيست و سه حرف 821/23دينا .

ده حرف 357/1دينار بيست و چهار حرف 857دينا .

يازده حرف 392/81دينار بيست و پنج حرف 892/71دينا .

دوازده حرف 428/42 دينار بيست وشش حرف 928/42دينا .

سيزده حرف 464/23دينار بيست و هفت حرف 964/13دينا .

چهارده حرف 500دينار بيست و هشت حرف 1000دينا .

جدول شماره 6
جدول ديه از بين بردن توانايى اداى حروف بيست و هشت گانه عربى در زن

اگر از بين بردن مقدارى از زبان سالم, سبب از دست دادن قدرت اداى حروف شود, به شرح زير ديه گرفته مى شود .

حروف مقدار ديه حروف مقدار دي .

يك حرف 35/71دينار پانزده حرف 267/8دينا .

دوحرف 71/42دينار شانزده حرف 285/75دينا .

سه حرف 107/13دينار هفده حرف 303/5 دينا .

چهار حرف 142/84دينار هيجده حرف 321/35دينا .

پنج حرف 178/55دينار نوزده حرف 339/2دينا .

شش حرف 214/26دينار بيست حرف 357دينا .

هفت حرف 249/97دينار بيست ويك حرف 374/9دينا .

هشت حرف 285/68دينار بيست و دو حرف 392/75دينا .

نه حرف 321/39دينار بيست و سه حرف 410/6 دينا .

ده حرف 178/55دينار بيست و چهار حرف 428/45دينا .

يازده حرف 196/4دينار بيست و پنج حرف 446/3دينا .

دوازده حرف 214/25 دينار بيست و شش حرف 464/15دينا .

سيزده حرف 232/1 دينار بيست و هفت حرف 482دينا .

چهارده حرف 250دينار بيست وهشت حرف 500دينا .

جدول شماره7
جدول ديه از بين بردن توانايى اداى حروف سى ودوگانه فارسى در مرد

اگر از بين بردن مقدارى از زبان سالم, سبب از دست دادن قدرت اداى حروف شود, به شرح زير ديه گرفته مى شود .

حروف مقدار ديه حروف مقدار دي .

يك حرف 31/25دينار هفده حرف 531/25دينا .

دو حرف 62/5 دينار هيجده حرف 562/5دينا .

سه حرف 93/75دينار نوزده حرف 593/75دينا .

چهار حرف 125دينار بيست حرف 625دينا .

پنج حرف 156/25دينار بيست و يك حرف 656/25دينا .

شش حرف 187/5دينار بيست و دو حرف 687/5دينا .

هفت حرف 218/75دينار بيست و سه حرف 718/75دينا .

هشت حرف 250دينار بيست و چهار حرف 750دينا .

نه حرف 281/25دينار بيست و پنج حرف 781/25دينا .

ده حرف 312/5دينار بيست و شش حرف 812/5دينا .

يازده حرف 343/75دينار بيست و هفت حرف 843/75دينا .

دوازده حرف 375دينار بيست و هشت حرف 875/75دينا .

سيزده حرف 406/25 دينار بيست و نه حرف 906/25دينا .

چهارده حرف 437/5دينار سى حرف 937/5دينا .

پانزده حرف 468/75 دينار سى ويك حرف 968/75دينا .

شانزده حرف 500دينار سى ودو حرف 1000دينا .

جدول شماره 8
جدول ديه از بين بردن توانايى اداى حروف سى ودوگانه فارسى در زن

اگر از بين بردن مقدارى از زبان سالم, سبب از دست دادن قدرت اداى حروف شود, به شرح زير ديه گرفته مى شود .

حروف مقدار ديه حروف مقدار دي .

يك حرف 31/25دينار هفده حرف 264/76دينا .

دو حرف 62/5دينار هيجده حرف 280/38دينا .

سه حرف 93/75دينار نوزده حرف 296دينا .

چهار حرف 125دينار بيست حرف 311/62دينا .

پنج حرف 156/25دينار بيست و يك حرف 327/24دينا .

شش حرف 187/5دينار بيست و دو حرف 342/86دينا .

هفت حرف 218/75دينار بيست و سه حرف 358/48دينا .

هشت حرف 250دينار بيست و چهار حرف 374/1دينا .

نه حرف 281/25دينار بيست و پنج حرف 389/72دينا .

ده حرف 312/5دينار بيست و شش حرف 405/34دينا .

يازده حرف 171/87دينار بيست و هفت حرف 420/96دينا .

دوازده حرف 187/49دينار بيست و هشت حرف 436/58دينا .

سيزده حرف 203/11دينار بيست و نه حرف 452/2دينا .

چهارده حرف 218/73دينار سى حرف 467/82دينا .

پانزده حرف 233/52دينار سى و يك حرف 483/54دينا .

شانزده حرف 249/14دينار سى و دو حرف 500دينا .

چ) ديه دندان(1)

1) دندانهاى بيست و هشت گانه مجموعاً ديه كامل دارد (يعنى در مرد هزار دينار و در زن پانصد دينار) .

2) دندانهاى جلو كه عبارتند از چهار دندان پيشين در بالا و چهار دندان پيشين در پايين و دو دندان نيش (دوتا در بالا, دوتا در پايين), كه مجموعاً دوازده عدد مى شوند, هر كدام پنجاه دينار و مجموعاً ششصد دينار ديه دارند .

3) دندانهاى عقب (چهار عدد در بالا و چهار عدد در پايين در سمت راست و چپ) و يك ضاحك و سه ضرس در هر طرف كه مجموعاً شانزده عدد هستند, هر دندان 25 دينار و مجموعاً چهار صد دينار ديه دارد .

4) كندن دندانهاى زيادى, اگر موجب نقص شود, ارش دارد و اگر موجب نقص نشود, ارش ندارد, ولى حاكم مى تواند به عنوان تعدى تا 74 ضربه شلاق به عنوان تعزير به جانى بزند .

5) هرگاه دندانهاى فردى از 28 عدد كمتر باشد, به همان نسبت از ديه كاهش مى يابد, خواه خلقتاً كم باشد يا بر اثر جنايتى كم شده باشد .

6) اگر دندانى سياه شود, ولى كنده نشود, ديه آن دو سوم ديه همان دندان است .

7) بين دندانها با رنگهاى مختلف فرقى نيست, البته در صورتى كه رنگها اصلى باشد, اما اگر بر اثر جنايت سياه شود, ديه تقسيم نمى شود, بلكه هر دندان سياه شده ديه خود را دارد .

8) ايجاد شكاف در دندان كسى, بدون كنده شدن آن, ارش دارد .

9) شكستن دندان با بقاى ريشه, ديه كامل آن دندان را خواهد داشت و اگر كسى بعداً ريشه آن را بكند ارش دارد .

10) اگر دندان شيرى كودك كنده شود و ديگر نرويد, ديه كامل دارد و اگر برويد ديه آن يك شتر است .

11) كندن دندان ديه كامل دارد, چه در محل آن نصب و مثل سابق شود يا خير .

12) كندن دندان غير اصلى كه به جاى دندان اصلى كاشته و مثل اول شود, ديه كامل دارد .

13) لق كردن دندان ارش دارد .

14) دندان عقل جزو دندانهاى بيست و هشت گانه نيست و اگر كنده شود, ارش دارد .

توضيح: در مورد لثه اگر كسى لثه شخصى را بكَند آن قسمت كه ظاهر است, ديه همان دندان را دارد و ريشه لثه يعنى بيخ آن را اگر كسى از بين ببرد, ارش دارد و اگر مجموع لثه را از بين ببرد ديه كامل دارد(1) .