گفته ها و اجتهادها - اهل بیت در آیه تطهیر نسخه متنی

گفته ها و اجتهادها

مراجعه به سخنان مفسران وديگران به دست مى دهد كه درباره مراد ازاهل البيت در آيه مباركه اقوال متعددى وجود دارد. اين اقوال عبارتند از:

1. ادعاى عكرمه (4) كه در بازارها ندا مى داد و مردم را براى مباهله فرامى خواند. ادعاى وى اين بود كه منظور از «اهل البيت » در آيه تطهير فقطوفقط زنان پيامبرصلى الله عليه وآله است و احدى غير از آنان را در بر نمى گيرد.

اين گفته بنا به روايت عكرمه به ابن عباس و سعيد بن جبيرهم نسبت داده شده است. (5) چنان كه اين ادعا را به مقاتل هم نسبت داده اند. (6) به عطاء، كلبى،سعيدبن جبير (7) و عروة بن زبير هم كه مدعى بود اين آيه در خانه عايشه فرود آمد (8) نسبت داده شده است.

2. گروهى گفته اند: منظور اصحاب كساء است، يعنى پيامبرصلى الله عليه وآله، على،فاطمه، حسن، حسين عليهم السلام و همسران پيامبرصلى الله عليه وآله.

بعضى همسران پيامبرصلى الله عليه وآله و اصحاب كساء را بدون پيامبرصلى الله عليه وآله آورده اند.اين عقيده فخر رازى و خطيب بغدادى است كه قسطلانى از بخارى روايت كرده است. (9) .

3. گفته اند: منظور پيامبرصلى الله عليه وآله است و بس. (10) .

4. گفته اند: منظور بنى هاشمند و زنان را در بر نمى گيرد. (11) .

5. گفته اند: منظور كسانى است كه در پايين ترين جد پيامبرصلى الله عليه وآله با او نسبت دارند و نيز گفته شده: هر آن كس كه با پيامبرصلى الله عليه وآله پيوند رحمى دارد. و نيزگفته شده: هر آن كه با او پيوند نسبى يا سببى دارد. (12) .

6. ابو حيان گفته: از آن جا كه اهل البيت شامل زنان پيامبرصلى الله عليه وآله و پدران آنان مى شده، لفظ مذكر بر مؤنث غالب آمده است. (13) .

7. گفته شده: منظور زنان است و تمامى بنى هاشم كه صدقه بر آنان حرام شد. (14) .

8. گفته شده: «اهل البيت » على، فاطمه، حسن و حسين عليهم السلام هستند. بعضى از اقوال و روايات تصريح دارد كه پيامبرصلى الله عليه وآله هم جزء آنان است. (15) اين گفته به انس بن مالك، واثلة بن اسقع (16) ، ابو سعيد خدرى، عايشه و ام سلمه (17) نسبت داده شده است. طحاوى، كنجى شافعى، ذهبى و قمى (18) بر آن اصرار داشته و نيزعقيده مجاهد، قتاده، كلبى (19) و بلكه عقيده جمهور (20) و بيش تر مفسران (21) همين است. حتى بعضى گفته اند: مفسران اجماع دارند و جمهور (22) روايت كرده اند

كه اين آيه درباره اهل كساء فرود آمد. گفته اند: منظور مدعى اجماع مفسران اين است كه مفسران بر اين مطلب اجماع دارند كه آيه مباركه شامل آل البيت است و آنان اصحاب كساء مى باشند، اما درباره اين كه آيا زنان پيامبرصلى الله عليه وآله راهم دربر مى گيرد يا نه، اختلاف نظر است. يا منظور، اجماع كسانى است كه نظرشان در مورد شان نزول و مانند آن قابل اعتناست و عكرمه و مقاتل ازاين افراد نيستند، زيرا اين مساله به خبر دادن از پيامبرصلى الله عليه وآله يا كسانى از صحابه برمى گردد كه گفته آنان معتبر است، در حالى كه مقاتل و عكرمه متهم به دروغگويى اند. (23) .

بعضى از روايات، امامان دوازده گانه عليهم السلام را هم اضافه كرده است. (24) بعضى مدعى اند كه اماميه اجماع دارند كه آيه تطهير شامل تمام امامان عليهم السلام مى شود. (25) .