آیین تزکیه نسخه متنی

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

آیین تزکیه - نسخه متنی

محمد حسن رحیمیان، محمدتقی رهبر

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

1. بحارالانوار، ج 1، ص 160.

2. بلوم و همكارانش.

3. دكتر على شريعتمدارى، تعليم و تربيت اسلامى، صص 26 - 25.

4. دكتر على شريعتمدارى، تعليم و تربيت اسلامى، صص 26 - 25.

5. محمد قطب، روش تربيتى اسلام، ترجمه محمدمهدى جعفرى، ص 135.

6. راه و رسم زندگى، ص 67.

7. چنان كه در مقدمه كتاب از نظر گذشت: امام صادق(ع) در روايتى به چهار نوع رابطه و رفتار انسان اشاره فرموده و براى هر يك تكاليف ويژه بيان نموده اند.

8. سوره مؤمنون، آيه 14.

9. سوره حج، آيه 5.

10. سوره اسراء، آيه 24.

11. تحف العقول، ص 442.

12. صلوة ركعتين بسواك افضل من سبعين ركعة بغير بر سواك (مكارم الاخلاق، ص 53).

13. ان اللّه يحب الجمال و التجمل و يكره البؤس و التبأس (مكارم الاخلاق، ص 42).

14. سنن النبى، ص 42.

15. سوره بقره، آيه 184.

16. همچنين تربيت بدنى با مفهوم خاص و عام آن در اسلام همواره با اهداف انسانى توأم است. همان گونه كه در «سبق ورمايه» مى بينيم كه اسلام آن را در طريق جهاد استخدام مى كند و... بنابراين، آن چه امروزه در قالب برنامه هاى ورزشى انبوه امكانات و نيروهاى انسانى و ادارى را در سطح جهانى به خود اختصاص مى دهد هرگاه صرفاً به منظور سرگرمى يا رقابت در مسابقات و تقويت بنيه جسمانى و يا اهداف سياسى و مادى ديگر باشد، فاقد ارزش است. در روايات آمده كه پيامبراكرم(ص) در گفت وگو با جمعى از زورآزمايان فرمود: «نيرومندترين شما كسى است كه بر هواى نفس خود مسلط باشد» آن حضرت در اين سخن تقويت نيروى جسمانى را نكوهش نفرموده بلكه تقويت بنيه معنوى را در كنار پرورش جسمانى خاطر نشان ساختند و اين به معناى اصالت دادن به امور انسانى و معنوى است.

17. سرالصلواة، ص 57.

18. اجعلو الانفسكم حظاً من الدنيا باعطائها مايستهى من الحلال و مالا يثلم المروة و مالاسرف فيها واستعينوا بذلك على امورالدين فانه روى ليس منا من ترك دنياه لاخرته اوترك دينه لدنياه» (سفينةالبحار، ماده نفس).

19. سنن النبى، ص 147.

20. سوره بقره، آيه 201.

21. وسائل الشيعه، ج 6، ص 17.

22. سوره قصص، آيه 77.

23. سوره اعراف، آيه 32.

24. سرالصلوة، ص 57 - 56 به سخن امام صادق(ع) در مورد رابطه انسان با دنيا كه در مقدمه كتاب آمده، توجه شود.

25. من اكل من كد يمينه كان يوم القيامه فى اعداد الانبياء و يأخذ ثواب الانبياء (بحارالانوار، ج 103، ص 10).

26. بحارالانوار، ج 103، ص 65.

27. تحف العقول، ص 37.

28. وسائل الشيعه، ج 6، ص 13.

29. بحارالانوار، ج 103، ص 9.

30. تحف العقول، ص 37.

31. الحياة، ج 5، ص 324 و وسائل الشيعه، ج 6، ص 23.

32. وسائل الشيعه، ج 6، ص 37.

33. داستان راستان، ص 7، نقل از وسائل الشيعه.

34. ر.ك: وسائل الشيعه، ج 6، كتاب التجاره، ابواب مقدماتها.

35. سوره يوسف، آيه 55.

36. سوره قصص، آيه 26.

37. سوره كهف، آيه 7.

38. مربيان بزرگ، ص 180.

39. دكتر على شريعتمدارى، فلسفه تعليم و تربيت، ص 29 و 88.

40. چنين به نظر مى رسد كه واژه «الباب» جمع لُبّ كه در شانزده مورد قرآن به كار برده شده به بُعد عقلى ناظر باشد و مقصود از «اولى الالباب» خردمندانند. از جمله در آيه: ان فى خلق السماوات و الارض و اختلاف الليل و النهار لايات لاولى الالباب (آل عمران، 190).

علامه طباطبائى در معناى «لُبَ» گويد: «هوالعقل الزكى الخالص من الشوائب» لب عقل ناب و بى غل و غش را گويند و اين براى افراد مؤمن و خداجوئى است كه حقيقت را دريافته و از آن پيروى كرده اند. موارد ديگر كاربرد «اولى الالباب» نيز شاهدى بر اين مدعا است. «وما يذكّر الا اولوا الالباب» (بقره / 269)، الميزان، ج 3، ص 29.

و همچنين واژه هاى «قلب و فوأد»، گاه به بُعد عقلى ناظرند و گاه به بُعد احساسى كه با توجه به موارد استعمال، مى توان اين مطلب را دريافت. براى نمونه آيات ذيل شايان تأمل است:

و جعل لكم السمع و الابصار و الافئده (سجده / 9) كه فواد به قرينه سمع و بصر ظاهرا به بعد ادراك و تعقل ناظر است.

فاجعل افئده من الناس تهوى اليهم (ابراهيم / 37) كه با بُعد عاطفى مناسبت دارد.

«ان فى ذالك لذكرى لمن كان له قلب.» و آيه «لهم قلوب لايفقهون بها» (اعراف / 179) كه با درك و تعقل مناسب است.

الا بذكراللَّه تطمئن القلوب (رعد / 28) و لكن اللَّه حَبّبَ اليكم الايمان و زيّنه فى قلوبكم (حجرات / 7) ناظر به بُعد عاطفى قلب در مرحله متعالى آن مى باشد. اين دو استعمال تضادى ندارد چراكه عقل و ادراك و عاطفه و احساس به يك جا منتهى مى شد و هر دو كار قلب است كه از ابعاد روح انسانى است و منشأ كليه فعاليت هاى حياتى - مادى و معنوى - مى باشد. هرچند طريق وصول متعدد است.

جهت توضيح بيشتر عقل و مفاهيم آن، به تحقيق علامه مجلسى(ره) در بحارالانوار، ج 1، ص 99 به بعد و نيز تفسير آيات مربوطه در تفسير الميزان و كتاب «اخلاق در قرآن»، از استاد محمدتقى مصباح يزدى، ص 201 به بعد «قلب چيست»؟ رجوع شود.

41. بحار الانوار، ج 1، ص 97.

42. همان، ص 82.

43. همان، ص 95.

44. تحف العقول، ص 43.

45. سوره ملك، آيه 10.

46. ارشاد القلوب، ص 182.

47. آيةاللَّه جوادى آملى، اسرار عبادات، ص 9.

48. ارشاد القلوب، ص 181.

49. تصنيف غرر، ص 52.

50. تحف العقول، ص 29.

51. همان، ص 50.

52. تصنيف غرر، ص 52.

53. همان، ص 64.

54. و به قول مولوى:

ريزه كارى هاى علم هندسه يا نجوم و علم طب و فلسفه كه تعلق با همين دنيى ستش ره به هفتم آسمان بر نيستش اينهمه علم بناى آخور است كه قوام بود گاو و اشتر است بهر استبقاى حيوان چند روز نام آن كردند اين گيجان رموز 55. اصول كافى، ج 1، ص 11.

56. نهج البلاغه، خطبه 200، ص 236: «واللَّه ما معاويه بادهى منّى و لكنّه يغدر و يفجر و لولا كراهية الغدر لكنت من ادهى الناس لكن كل غدرة فجره و كل فجره كفره و لكل غادر لواء يعرف به يوم القيامة».

57. نهج البلاغه، خطبه اوّل، ص 6: فبعث فيهم رسله... ويثيروا لهم دفائن العقول و يروهم آيات المقدره».

58. بحارالانوار، ج 1، ص 159.

59. نهج البلاغه، حكمت 338، ص 421.

60. تصنيف غرر، ص 43.

61. همان، ص 53.

62. سوره عنكبوت، آيه 43.

63. تصنيف غرر، ص 63.

مولوى گويد:

جان چه باشد با خبر از خير و شر شاد از احسان و گريان از ضرر اقتضاى جان چو اى دل آگهى است هركه آگه تر بود جانش قوى است روح را تأثير آگاهى بود هركه را اين بينش اللّهى بود چون جهان جان سراسر آگهى است هركه بى جان است از دانش تهى است 64. تصنيف غرر، ص 56.

65. تصنيف غرر، ص 56.

66. همان، ص 57.

67. همان، ص 57.

68. همان، ص 56.

69. سوره سجده، آيه 9.

70. سوره فصلت، آيه 53.

71. سوره الذاريات، آيه 21.

72. سوره ق، آيه 6.

73. سوره روم، آيه 50.

74. «ان فى خلق السموات و الارض و اختلاف الليل و النهار لايات لاولى الالباب. الذين يذكرون اللَّه قياما و قعوداً و على جنوبهم و يتفكرون فى خلق السموات و الارض ربنا ما خلقت هذا باطلا سبحانك فقنا عذاب النار» (آل عمران / آيات 191190).

اين آيه كريمه، از تفكر در آيات خلقت آغاز گشته و به تعبد مشتاقانه توأم با خوف و رجاى مؤمنان در برابر جلال و جمال حق پيوند خورده و با هدفدارى آفرينش و جهان ابدى پايان پذيرفته كه تفصيل اين اجمال را در سراسر قرآن ملاحظه مى كنيم.

75. سوره ص، آيه 29.

76. سوره محمد، آيه 24.

77. نهج البلاغه، خطبه 176.

78. سوره يوسف، آيه 111.

79. سوره اعراف، آيه 176.

80. سوره حج، آيه 46.

81. نهج البلاغه، خطبه 192، ص 219.

82. نهج البلاغه، نامه 31، ص 305.

83. تصنيف غررالحكم، ص 444.

84. تصنيف غررالحكم، ص 444.

85. تصنيف غررالحكم، ص 444.

86. تصنيف غررالحكم، ص 444.

87. استاد مطهرى، علوم اسلامى «منطق»، ص 98.

88. فيلسين شاله، شناخت روش علوم، ترجمه يحيى مهدوى، ص 25.

89. سوره يونس، آيه 108.

90. سوره زمر، آيه 18.

91. تفسير الميزان، ج 17، ذيل آيه 18 سوره زمر.

92. سوره سبا، آيه 46.

93. تصنيف غرر، ص 64.

94. تصنيف غرر، ص 64.

95. تصنيف غرر، ص 64.

96. تصنيف غرر، ص 242: «جاهد شهوتك و غالب غضبك خالف سوءَ عادتك تزكُ نفسك و يكمل عقلك و تستكمل نواب ربك».

97. سوره انفال، آيه 29.

98. سوره جاثيه، آيه 23.

99. تصنيف غرر، ص 64.

100. تصنيف غرر، ص 64.

101. نهج البلاغه، حكمت 211، ص 397.

102. همان، خطبه 109، ص 104.

103. نهج البلاغه، حكمت 212، ص 397.

104. همان، حكمت 219، ص 398.

105. تصنيف غرر، ص 65.

106. بحارالانوار، ج 1، ص 160.

107. تصنيف غرر، ص 65.

108. نهج البلاغه، خطبه 86.

109. سوره احزاب، آيه 67.

110. سوره بقره، آيه 170.

111. سوره انعام، آيه 116.

112. سوره يونس، آيه 36.

113. تصنيف غرر، صص 71-72.

114. همان، صص 72 - 71.

115. سوره اسراء، آيه 36.

116. صحيفه نور، ج 1، ص 161، نامه مورخه 50/2/6 به دانشجويان اروپا.

117. نهج البلاغه، حكمت 319، ص 419.

118. تصنيف غرر، ص 360.

119. محجه البيضاء، ج 5، ص 151.

120. همان، ص 154.

121. تصنيف غرر، صص 152 - 151.

122. تصنيف غرر، صص 152 - 151.

123. وسائل الشيعه، ج 12، ص 6.

124. بحارالانوار، ج 1، ص 159.

125. للمؤمن ثلاث ساعات: فساعة يناجى فيها ربه، و ساعة يَرمُّ معاشَه، و ساعة يُخلِّى بين نَفسِه و بين لَذَّتِها فيما يحلُّ و يَجمُلُ» نهج البلاغه، حكمت 390، ص 432.

126. بحارالانوار، لذا گفته اند:

همنشين تو از تو به بايد تا تو را عقل و دين بيفزايد








/ 68