فرق صفت ذات با صفت فعل - شمیم ولایت نسخه متنی

بنابراين، بايد چيزي غير از ذات اِلهي لحاظ كرد و نيز رابطه او را با آن غير در نظر گرفت و پس از ملاحظه اين رابطه، آن صفت را به خدا نسبت داد، مانند اسناد وصف خالقيت و رازقيت و... به خداوند، و خواندن او به اسم‏هاي خالق و رازق و... كه در دعاي جوشن كبير و غير آن آمده است. بر اين اساس، پيش از آن كه خداوند چيزي را خلق كند، به او «خالق» گفته نمي‏شود، چنان‏كه قبل از روزي دادن به او «رازق» اطلاق نمي‏گردد يا پيش از حيات بخشيدن و ميراندن به او «محيي» و «مميت» گفته نمي‏شود و.... از اين‏رو است كه مي‏گويند: صفات فعل زايد بر ذات است.

گفتني است كه ريشه تمام اوصاف فعلي همان صفات ذاتي است كه عين ذات خدا است و با قطع نظر از هر چيز ديگر براي خدا ثابت است.

فرق صفت ذات با صفت فعل

از دقت در تعريف صفت ذات و صفت فعل مي‏توان به فرق‏هاي متعدد ميان آن‏ها پي برد، از جمله اين‏كه چون صفت ذات عين ذات است، حكم ذات را دارد و قهراً مانند ذات خداي سبحان نامحدود است، چنان‏كه اميرالمؤمنين(عليه‌السلام) مي‏فرمايد: «الذي ليس لصفته حدّ محدود»[1]؛ خدايي كه صفاتش نامحدود است.

بنابراين، موجود محدود قدرت ادراك و شهود كنه صفات ذاتي خداوند را ندارد، هرچند كه آن موجود انسان كامل باشد و چون اكتناه ذات و صفات ذاتْ محال است، لاجرم نمي‏توان وصفي را كه براي اشاره به ذات يا صفت ذاتي خداي سبحان است، براي مخلوقات او به كار برد.

[1] ـ نهج‏البلاغه، خطبه1.