الوفاء بالعهد - سیاست نامه امام علی(علیه السلام) نسخه متنی

الوفاء بالعهد

644- الإمام عليّ عليه السلام: أيُّها الناس! وإنّ الوفاء توأم الصدق، ولا أعلم جُنَّة أوقى منه، وما يغدِر من علم كيف المرجِع، ولقد أصبحنا في زمان قد اتَّخذ أكثر أهله الغدر كَيساً، ونسبهم أهل الجهل فيه إلى حُسن الحيلة [ نهج البلاغة: الخطبة 41، خصائص الأئمّة عليهم السلام: 98 نحوه، عيون الحكم والمواعظ 3334:152 وفيه إلى أوقى منه؛ المعيار والموازنة: 96 نحوه. ]

645- عنه عليه السلام: من أفضل الإسلام الوفاء بالذِّمام [ عيون الحكم والمواعظ 8614:471. ]

646- عنه عليه السلام- في عهده إلى مالك الأشتر-: وإن عقدت بينك وبين عدوّك عقدة، أو ألبسته منك ذمّة فحُط عهدك بالوفاء، وارعَ ذمّتك بالأمانة، واجعل نفسك جُنّة دون ما أعطيت؛ فإنّه ليس من فرائض اللَّه شي ءٌ الناسُ أشدّ عليه اجتماعاً مع تفرّق أهوائهم وتشتّت آرائهم من تعظيم الوفاء بالعهود. وقد لزم ذلك المشركون فيما بينهم دون المسلمين لما استَوْبَلوا من عواقب الغدر. فلا تغدرنّ بذمّتك، ولا تخيسنّ بعهدك، ولا تختلنّ عدوّك؛ فإنّه لا يجترئ على اللَّه إلّا جاهل شقيّ. وقد جعل اللَّه عهده وذمّته أمناً أفضاه بين العباد برحمته، وحريماً يسكنون إلى منعته ويستفيضون إلى جواره. فلا إدغال ولا مدالسة ولا خداع فيه.

ولا تعقد عقداً تجوِّز فيه العلل، ولا تعوّلنّ على لحن قول بعد التأكيد والتوثقة، ولا يدعونّك ضيق أمر لزمك فيه عهد اللَّه إلى طلب انفساخه بغير الحقّ؛ فإنّ صبرك على ضيق أمر ترجو انفراجه وفضل عاقبته خير من غدر تخاف تبعته، وأن تحيط بك من اللَّه فيه طلبة، فلا تستقيل فيها دنياك ولا آخرتك [ نهج البلاغة: الكتاب 53، تحف العقول: 145 نحوه وراجع دعائم الإسلام 368:1 وعيون الحكم والمواعظ 3463:162. ]

وفاى به پيمان

644. امام على عليه السلام: اى مردم! به درستى كه وفا، همزاد راستى است، و هيچ سپرى بازدارنده تر از آن نمى شناسم. آن كه از چگونگى رستاخيزْ آگاه شود، دغلكارى نكند. در زمانه اى به سر مى بريم كه بسيارى از مردمان، دغلكارى را خردمندى دانسته اند و نادانان، آنها را چاره انديش خوانند.

645. امام على عليه السلام: برترين |خصلت| مسلمانى، وفا به پيمان هاست.

646. امام على عليه السلام- در عهدنامه اش به مالك اشتر-: اگر با دشمنت پيمانى بستى يا به او امان دادى، به عهد خويش وفا كن و آنچه بر ذمّه دارى، ادا نما، و خود را چون سپرى، برابرِ پيمانت قرار ده؛ چرا كه مردم، بر هيچ چيز از واجب هاى خدا، همچون بزرگ شمردن وفاى به عهد، سختْ هم داستان نباشند، با هواهايى گونه گون و رأى هاى مخالف يكديگر كه دارند؛ و مشركان نيز جدا از مسلمانان، وفاى به عهد را لازم مى شمردند، بدان جهت كه زيانِ فرجام ناگوار پيمان شكنى را به دوش كشيدند. پس در آنچه به عهده گرفته اى، خيانت مكن و پيمانى را كه بسته اى، مشكن، و دشمنت را مفريب كه جز نادانِ بدبخت، بر خدا جرئت نورزد، و خداوند، پيمان و ذمّه ى خود را امانى قرار داده و از روى رحمت خويش آن را ميان بندگان، همگانى كرده است و آن را چون حريمى استوار ساخته، تا در سايه اش بيارامند و بدان پناه بَرَند. پس در پيمان، خيانت، فريب و مكر، راه ندارد.

و پيمانى مبند كه آن را بتوانى تأويل و توجيه كنى، و پس از استوارى عهد و پيمان، براى بر هم زدن، به فحواى سخن، تكيه مكن؛ و مبادا سختى پيمانى كه بر عهده ات افتاده، تو را وادارد كه به ناحق، آن را بر هم زنى؛ چرا كه شكيبايى در كار دشوارى كه اميد به گشايش دارى و پايان نيكويش را انتظار مى كشى، بهتر است از پيمان شكنى اى كه از پيامدهايش هراس دارى؛ و |بپرهيز| از اين كه خداوند، تو را بازخواست كند و در دنيا و آخرت نتوانى درخواست بخشش كنى.