لطفا منتظر باشید ...
توسعه صنعتى
به لحاظ شرايط اقليمى، جامعه اى كه على عليه السلام در آن حكومت را به پا داشته بود، زمينه ى صنعت را نداشت. با اين همه، حضرت- با توجّه به نصوصى كه از آن بزرگوار گزارش كره اند- اهميّت زيادى براى صنعتْ قائل بود و به صنعت و حرفه، صفت گنج مى داد. امام عليه السلام به كارگزارانش سفارش مى كرد تا از صنعتگران، به جد حمايت كنند و از صنعتگران مى خواست كه در به وجود آوردن صنايع، دقّت كنند و در استوارى و جودت صنايع بكوشند و هرگز اتقان و احسان كالا را فداى سرعت نسازند.توسعه تجارى
در صدر اسلام و نيز در اقتصاد دوران حكومت امام على عليه السلام، تجارت، بيشترين نقش را داشت. از اين رو، ايشان از يك سو بر نشاط تجارى سفارش مى كرد و از سوى ديگر، بر لزوم حمايت از بازرگانان در ساختار حكومتى تأكيد مى ورزيد و بالاخره، چگونگىتجارت و چه سانى حضور بازرگانان در صحنه مبادلات را تبيين مى كرد و آداب تجارت را بيان مى نمود.
نظارت مستقيم بر بازار
بازار، تلاش هاى اقتصادى جامعه را عرضه مى كند. داد و ستد، در بازار شكل مى گيرد و بازاريان، به گونه اى مستقيم، با مردم در پيوندند. سلامت بازار، سلامت داد و ستد را درپى خواهد داشت و بهره ورى درست مردم از فرايند تلاش هاى اقتصادى و معيشتى را. بى گمان، اوّلين ضرر ناهنجارى در روابط نادرست در داد و ستد بازار، متوجّه مردم خواهد بود.على عليه السلام به لحاظ اهميّت بازار و نقش آفرينى شگرف آن در اقتصاد و معيشت مردم، به گونه اى مستقيم، بر بازار و چگونگى داد و ستد در آن، نظارت مى كرد. آن بزرگوار، هر روز صبح به بازارهاى كوفه مى رفت و به تعبير راوى، چونان معلّم كودكان، بازاريان را به تقوا و دورى از كم فروشى، دروغ، خيانت و ظلم، سفارش مى كرد. متونى كه اين نظارت مستقيم را گزارش كرده، بسى خواندنى و درس آموز است. امام، درميان مسلمانان فرياد برمى آورد كه در معامله غِش نكنند، احتكار روا ندارند، انصاف را پيشه سازند و كالا را بدان گونه كه هست، عرضه كنند، نيك نمايى نكنند، با مراجعه كنندگان، با خُلق و خوى انسانى برخورد كنند، به هنگام خريد كالا، فروشنده را كم ارزش نسازند،و چون آهنگ فروش چيزى داشتند، كالاى خود را چنان و چنين، وا ننمايند و....همه ى اين گفتارها و هشدارها و توصيه هاى امام به بازاريان در رعايت انصاف، عدالت و خلق و خوى انسانى و كرامت و رادمردى، شايان توجّه اند.
سياست ماليات گيرى
حكومت، در نگاه امام على عليه السلام، براى مردم و در جهت احقاق حقوق مردم است. چنيناست كه بخشى از نيازهاى مالى حكومت را بايد مردم بپردازند؛ همانها كه از وجود حكومت، بهره مى گيرند و در سايه ى آن، به توليد و تجارت و... مى پردازند. وضعِ ماليات در تمام نظام ها با چنين آهنگى شكل مى گيرد، گو اين كه چگونگى فراگيرى و وصول آن در نظام هاى مختلف، متفاوت است. در سياست علوى، ضمن تأكيد بر وضعِ ماليات و مسئوليت دولت در فراگيرى گرفتن آن از مردم، نوعِ نگاه به ماليات و چرايى و چگونگى گرفتن آن از مردم، شايان توجّه است. اعتماد به مردم، تأكيد بر عدم مشكل آفرينى براى مردم، توجّه دادن مردم به جايگاه ماليات و اهميّت آن و... شايان توجه است.
امام على عليه السلام در دستورالعملى به كارگزار خود مى فرمايد: هرگز در وصول ماليات، تازيانه برنكشيد و در گرفتن آن، مردم را در تنگنا قرار ندهيد؛ و كارگزار، مى گويد كه اگر چنين شود، بايد بدان گونه كه رفته ام، بازگردم، يعنى مردمْ خود، چيزى نخواهند داد. امام فرمود: گرچه چنين شود.[ ر.ك: ح 208. ]
نگريستن در آموزه هاى علوى در اين زمينه، نشان دهنده ى آن است كه سازمان و مأموران ماليات، موظف اند ضمن هوشيارى و دقّت لازم در جهت تأمين بيت المال و فراگيرى دقيق مسائل مربوطه به ماليات، بكوشند تا اعتماد مردم را جلب كنند و اخلاق اسلامى و رفتار دينى را مراعات كنند.
