انگيزه ها و پيامدهاى اجتماع گرايى و انزواطلبى - اخلاق در قرآن کریم جلد 3

مى پيمايند، يكى از طرق مبارزه منفى با مفاسد است، چرا كه اين امر سبب مىشود كه آنها تكان بخورند و به خويش آيند. در حالات جمعى از علما ديده مىشود كه وقتى مردم در فساد اصرار مىورزيدند آنها را ترك مىگفتند و به صورت قهر از ميان آنها بيرون مىرفتند، و چيزى نمى گذشت كه مردم احساس سرشكستگى و كمبود مىنمودند، و به سراغ آن عالم رفته او را به ميان خود باز گردانده و اعمال خويش را اصلاح مىنمودند.

همه اينها استثنائاتى است كه در برابر اصل كلى اجتماعى بودن انسان قابل قبول است.

انگيزه ها و پيامدهاى اجتماع گرايى و انزواطلبى

انگيزه اصلى توجه انسان ها به مسائل اجتماعى و جامعه گرايى از طبيعت انسان سرچشمه مىگيرد، و اين جمله كه انسان مدنىُّ بالطَّبع است در ميان همه جامعه شناسان، يك جمله شناخته شده اى است، گوشه گيرى و انزوا روح انسان را به شدّت آزار مىدهد، و به گفته جامعه شناسان مطالعاتى كه در مورد افراد تارك دنيا به عمل آمده نشان مىدهد كه انزوا و گوشه گيرى اثر بدى در روح آنها گذارده و در آنان افسردگى و يأس و توهّم و در غالب اوقات توليد اختلال روانى مىكند. (1)

و به همين دليل يكى از بدترين شكنجه ها براى انسان زندان هاى انفرادى است كه حتى در صورت ضرورت نبايد ادامه يابد، زيرا به يقين موجب اختلال روانى مىشود، مگر در كسانى كه روح عرفانى فوق العاده قوى داشته باشند و با خدا انس بگيرند، و راز و نياز با او را جانشين همه چيز كنند.

البته توجه انسان به زندگى اجتماعى و گروهى تنها از طبيعت و فطرت انسان سرچشمه نمى گيرد، بلكه منطق و عقل نيز، اين كار را به او توصيه مىكند، چرا كه بدون زندگى اجتماعى، به هيچ گونه رشد و ترقى نصيب انسان ها نمى شود، و اگر

1. جامعه شناسى ساموئيل كَنيك، صفحه 428.