پیام امام امیرالمؤمنین (علیه السلام) جلد 1

عرش، گروهى مدبّرات امر، گروهى فرشتگان قبض ارواح، گروهى مراقبان اعمال بشر، گروهى حافظان انسان از خطرات، گروهى امدادگران الهى براى مؤمنان در جنگها، گروهى مأمور عذاب و مجازات اقوام سركش و گروهى مبلّغان وحى و آورندگان پيام الهى و كتب آسمانى براى انبيا هستند.

4ـ فرشتگان داراى مقامات مختلفند و همه در يك سطح نيستند.

5ـ پيوسته تسبيح و حمد الهى به جا مىآورند.

6ـ گاه به صورت انسان يا به صورتى ديگر بر انبيا يا انسانهاى شايسته اى مانند مريم (عليها السلام) ظاهر مىشوند.

و اوصاف ديگر كه شرح همه آنها در اين مختصر نمى گنجد.

گرچه اين بحث كه ماهيّت ملائكه، مجرّد از جسم است يا غير مجرّد، اثر چندانى ندارد، ولى ظاهر آيات و روايات ـ اگر نخواهيم توجيه و تفسير خاصّى براى آنها در نظر بگيريم ـ آن است كه آنها از اين مادّه كثيف و خشن عنصرى نيستند، ولى به هر حال مجرّد مطلق نيز نمى باشند. زيرا زمان و مكان و اوصاف ديگرى كه لازمه جسم و جسمانيّت است براى آنها در آيات و روايات آمده است.

تعبيراتى كه در كلام مولا على (عليه السلام) در همين بخش از خطبه (و همچنين در خطبه اشباح) آمده است همين نظريه را تأييد مىكند.

اين نكته نيز قابل توجّه است كه بعضى از ناآگاهان براى راضى نگهداشتن كسانى

1. سوره بقره، آيه 285.