پیام امام امیرالمؤمنین (علیه السلام) جلد 1

به اين ترتيب، خداوند بر تمام ملّتها و امّتها در جميع قرون و اعصار اتمام حجّت نموده و اسباب هدايت را از آنها دريغ نداشته است.

سپس به ويژگيهاى اين پيامبران پرداخته، مىفرمايد: «پيامبرانى كه كمى نفراتشان و فزونى دشمنان و تكذيب كنندگانشان، آنها را از انجام وظايف باز نمى داشت» (رُسُل لا تُقَصِّرُ بِهِمْ قِلَّةُ عَدَدِهِمْ وَلا كَثْرَةُ الْمُكَذَّبينَ لَهُمْ).

آرى، مردان با شهامتى بودند كه گاه يك تنه در برابر هزاران هزار دشمن مىايستادند، در درياى آتش فرو مىرفتند و به فرمان خدا و تأييدات الهى سالم بيرون مىآمدند، بتخانه ها را درهم مىكوبيدند و در برابر فرياد خشم آلود بت پرستان، با دلايلى كوبنده مىايستادند و آنها را شرمسار مىكردند. به دريا فرو مىرفتند و از سوى ديگر بيرون مىآمدند و گاه در مقابل گروه عظيم دشمنان لجوج، كه با شمشيرهاى برهنه، آنها را محاصره كرده بودند، قرار مىگرفتند ولى خم به ابرو نمى آوردند.

جالب اين كه از ميان صفات ويژه پيامبران، در اين جا، روى استقامت و شهامت و پايمردى آنان تكيه شده است.

در ادامه معرفى پيامبران، چنين مىفرمايد: «پيامبرانى كه بعضى به ظهور پيامبران آينده بشارت داده شده بودند يا به وسيله پيامبران پيشين شناخته شدند» (مِنْ سابِق سُمِّىَ لَهُ مَنْ بَعْدَهُ اَوْ غابِر (1) عَرَّفَهُ مَنْ قَبْلَهُ).

در اين عبارت يكى از روشهاى مهم شناسايى انبيا را مشخص فرموده است و آن اين كه انبياى پيشين، انبياى بعد را معرّفى مىكردند و انبيا بعد، به وسيله پيامبران پيشين شناخته مىشدند. (2)

1. «غابر» از مادّه «غبار و غبور» به معناى هر چيزى است كه باقى مىماند و لذا باقيمانده شير در پستان را غُبْرَة مىگويند و باقيمانده خاك را در فضا غبار مىنامند و به اشخاص يا زمانهاى گذشته «غابر» گفته مىشود.

(به مقاييس، مفردات و لسان العرب مراجعه شود).

2. در بعضى از نسخه هاى نهج البلاغه «سمّى» به صورت فعل مجهول نوشته شده و آنچه در بالا گفته شد موافق همين نسخه است ولى اگر به صورت فعل معلوم باشد مفهومش چنين مىشود «پيامبرانى كه پيامبر بعد نام آنها را ذكر كرده است» ولى احتمال اوّل مناسبتر است.