و هى من افصح كلامه عليه السّلام و فيها يعظ النّاس و يهديهم من ضلالتهم و يقال: «انّه خطبها بعد قتل طلحة و الزبير»اين خطبه از فصيح ترين سخنان على (عليه السلام) است و در آن مردم را اندرز مىدهد و از گمراهى به سوى هدايت مىبرد و گفته مىشود: «اين خطبه را بعد از (جنگ جمل و) كشته شدن طلحه و زبير ايراد فرموده است».
خطبه در يك نگاه
اين خطبه چنان كه در عنوان آن آمده، احتمالا بعد از ماجراى «جنگ جمل» و قتل «طلحه و زبير» ايراد شده است و به طور طبيعى ناظر به پيامدهاى اين جنگ و درسهاى عبرتى است كه مسلمانان مىبايست از آن بياموزند.محورهاى اصلى خطبه را در سه قسمت مىتوان خلاصه كرد:1ـ تصريح به اين واقعيّت كه مردم در ظلمات و تاريكيها به وسيله اهل بيت پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم) هدايت شدند و به مقامات عالى و اوج ترقّى رسيدند و به همين دليل بايد آماده باشند تا نصايح و اندرزهاى آنها را به گوش جان بشنوند.2ـ اشاره به اين كه من پيش بينى پيمان شكنيها را مىكردم، ولى نمى خواستم پرده ها را كنار بزنم.3ـ در بخش آخر خطبه اشاره به اين نكته مىكند كه امروز جاى پرده پوشى نيست; واقعيّتها را بايد گفت وگرنه بيم اين مىرود كه توده مردم گمراه شوند و اگر من ترسى داشته باشم از همين جهت است نه از ناحيه خودم.