پیام امام امیرالمؤمنین (علیه السلام) جلد 1

و مىدانيم شهرهايى كه به سطح دريا نزديكترند نور كمترى از آفتاب را دريافت مىدارند چرا كه هواى مجاور آنها فشرده وغليظ است و هر جا نور كمترى از آفتاب دريافت دارد، آلودگيهاى بيشترى دارد چرا كه نور آفتاب اثر عميقى در از ميان بردن ميكروبها دارد.

در دوّمين توصيف مىفرمايد: «نُه عُشر بدى ها در محيط شماست!» (وَ بِها تِسْعَةُ اَعْشارِ الشَّرِّ).

اين امر ممكن است به خاطر ويژگيهاى اخلاقى مردم آن جا باشد و يا از جهت خاصيت بندر بودن كه مركز رفت و آمد اشخاص مختلف و هجوم فرهنگهاى بيگانه و آلودگيهاى اخلاقى است كه از خارج بر آن تحميل مىشود. و لذا در تاريخ مىخوانيم كه بسيارى از حوادث دردناك قرنهاى نخستين اسلام، از همين شهره بصره برخاست.

در سوّمين توصيف مىفرمايد: «كسى كه در آن جا گرفتار مىشود به سبب گناهش مىباشد و آن كس كه از آن بيرون مىآيد به خاطر عفو و رحمت خداست» (اَلْمُحْتَبَسُ فيها بِذَنْبِهِ، وَ الْخارِجُ بِعَفْوِ اللهِ). (1)

سپس به سراغ همان جمله اى مىرود كه شبيه آن را در روايات گذشته داشتيم، مىفرمايد: «گويا مىبينم كه آب، تمام شهر شما را فرا گرفته و پوشانيده است و جز كنگره هاى مسجدتان، همانند سينه پرنده اى بر درياى موّاج و عميق، چيزى ديده نمى شود» (كَاَنّى اَنْظُرُ اِلى قَرْيَتِكُمْ هذِهِ قَدْ طَبَّقَهَا الْماءُ، حَتّى ما يُرى مِنْها اِلاّ شَرَفُ (2) الْمَسْجِدِ، كَاَنَّهُ جُؤجُؤطَيْر في لُجَّةِ بَحْر).

1. اين تفسير در صورتى است كه «باء» در «بذنبه» و «بعفوالله» باء سبيّه باشد ولى اگر «باء» براى الصاق باشد مفهوم جمله اين مىشود: كسى كه در آن، آلوده به گناه گردد و باقى بماند اهل نجات نيست و آن كس كه با عفو الهى از آن خارج گردد اهل نجات است، ولى معناى اوّل از نظر موازين ادبى مناسب تر است.

2. «شرف» (بر وزن هدف) به معناى بلندى و مكان بلند آمده و «شُرَفْ» بر وزن هنر به معناى دندانه هاى بالاى قصر است.