پیام امام امیرالمؤمنین (علیه السلام) جلد 1

در واقع طبيعت هر انقلابى چنين است كه بالانشينان به زير كشيده مىشوند و زيردستان در مقامات بالاى جامعه قرار مىگيرند; ولى در انقلابهاى الهى كه در جوامع فاسد ظاهر مىشود مفسدان از تخت قدرت به زير مىآيند و صالحان مستضعف به اوج قدرت مىرسند.

در ادامه اين سخن مىافزايد: «آنان كه در اسلام پيشگام بودند و بركنار شده بودند بار ديگر سر كار خواهند آمد و كسانى كه با حيله و تزوير پيشى گرفتند كنار مىروند!» (وَلَيَسْبِقَنَّ سابِقُونَ كانُوا قَصَّرُوا، وَلَيُقَصِّرَنَّ سَبّاقُونَ كانُوا سَبَقُوا).

جمله دوّم اشاره به افرادى همچون طلحه و زبير است كه روزى در اسلام در صف اوّل قرار داشتند ولى بر اثر كوتاهيها عقب رانده شدند و جمله اوّل اشاره به افرادى همچون ياران امام (عليه السلام) است كه در عصر عثمان خانه نشين بودند، ولى در عصر امام (عليه السلام) به تدبير امور مسلمين پرداختند.

بعضى احتمال داده اند كه اين جمله ها همگى اشاره به زمانهاى آينده باشد كه بار ديگر اوضاع بر مىگردد و بنى اميه بر سر كار مىآيند و سابقين در اسلام را عقب مىزنند و بازماندگان جاهليّت را بر سر كار مىآورند.

ولى با توجّه به اين كه اين خطبه تقريباً بدون فاصله با بيعت امام (عليه السلام) ايراد شده، معناى اوّل مناسبتر است.

سپس با سوگند ديگرى اين مطلب را تأكيد كرده، مىفرمايد: «به خدا سوگند هرگز حقيقتى را كتمان نكرده ام و هيچ گاه دروغى نگفته ام و موقعيّت امروز را از قبل به من خبر داده اند! (يعنى پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله وسلم) تمام اين امور را پيش بينى فرموده و به من خبر داد و من با آگاهى تمام براى شما بازگو كردم!) » (وَاللهِ ما كَتَمْتُ وَ شْمَةً (1)، وَ لا كَذَبْتُ كِذْبَةً، وَلَقَدْ نُبِّئْتُ بِهذا الْمَقامِ وَ هذَا الْيَوْمِ).

1. «وَشْمَة» در اصل به معناى خالى است كه با سوزن كوبيده مىشود و يك ماده رنگى بر آن مىنهند تا به زير پوست منتقل شود. سپس به اشياى كوچك، مانند يك قطره آب باران يا يك سخن كوتاه نيز اطلاق شده است و در اين جا به همين معناى اخير است.