بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
صفحهى 160در آخرين جمله اين بخش به مسئله مهمّ ديگرى كه خداوند براى زندگى انسانها در روى زمين آفريده است اشاره كرده، چنين مىفرمايد: «در اطراف زمين (و در ميان كوهها) درّه ها و راههاى وسيعى شكافت، و نشانه هايى براى آنان كه بخواهند از شاه راههاى وسيعش بگذرند برپا نمود». (وَ خَرَقَ الْفِجَاجَ (1) فِي آفَاقِهَا وَ أَقَامَ المَنَارَ لِلسَّالِكينَ عَلَى جَوَادِّ (2) طُرُقِهَا).با مختصر دقّتى بر صفحه زمين و جاى جاى اين كره خاكى روشن مىشود كه خداوند به وسيله كوهها هرگز سدّ معبر نفرموده و قطعات و بخش هاى زمين را از هم جدا نساخته; بلكه همه جا و در همه حال شكافها و جادّه هايى در لابلاى آن به وجود آورده كه تمام روى زمين را به هم مىپيوندد. كمتر كسى توجّه دارد كه اگر اين جاده ها وجود نداشت و كوههاى طولانى به يكديگر متّصل بودند و ديوار بلندى كه مانع عبور انسانها و حيوانات است، به وجود مىآوردند و زمين را به بخش هاى پراكنده و نامربوطى تقسيم مىكردند، چه بلايى بر سر انسانها مىآمد و چه محروميت هايى پيدا مىكردند.قرآن مجيد هم مىفرمايد: «وَ جَعَلْنَا فِي الأَرْضِ رَوَاسِىَ أَنْ تَميِدَبِهِمْ وَ جَعَلْنَا فِيهَا فَجاجاً وَ سُبُلا لَعَلَّهُمْ يَهْتَدُونَ; و در زمين كوههاى ثابت و پا برجايى قرار داديم تا انسانها نلرزاند و در آن دژها و راههايى قرار داديم تا هدايت شوند.» (3) نه تنها به وسيله جاده ها سر تا سر زمين را پيوند داد بلكه علامات و نشانه هاى طبيعى بر سر جاده ها نصب كرد تا از گم كردن راه در امان بمانند، (كوهها را به اشكال مختلف و رنگهاى گوناگون و درّه ها را به همين وضع آفريد تا بهترين راهنما باشد).در قرآن مىخوانيم: «وَ مِنَ الْجِبَالِ جُدَدٌ بِيضٌ وَ حُمْرٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوَانُهَا وَ غَرَابِيبُ سُودٌ; 1. «فجاج» جمع «فجّ» به معناى درّه و فاصله ميان دو كوه است.2. «جوادّ» جمع «جادّه» به معناى راه وسيع و روشن است.3. سوره انبياء، آيه 31.