بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
صفحهى 246اين مسأله استناد مىفرمايد، كه هيچ كس نمى تواند از چنگال مرگ فرار كنداين سؤال را مىتوان از دو جهت پاسخ گفت: نخست اين كه: امام (عليه السلام) تنها ناظر به مرگهاى حتمى است كه خواه در ميدان نبرد باشد يا غير ميدان نبرد، قابل اجتناب نيست و سرآمد نهايى عمر است.ديگر اين كه بر فرض كه انسان بتواند از چنگال مرگهاى مشروط و معلّق بگريزد، ولى چه سود سرانجام مرگ حتمى دامن هر انسانى را بدون استثنا مىگيرد، براى چند روز زنده ماندن، نبايد انسان تن به ذلّت و تسليم در برابر ظالمان بدهد (1).سپس امام به نكته مهم وپرارزشى اشاره فرموده، مىگويد: «به يقين بهترين مرگ شهادت (در راه خدا) است، سوگند به آن كس كه جان فرزند ابو طالب در دست اوست هزار ضربه شمشير بر من آسانتر است تا مرگ در بستر، در غير طاعت خدا!» (إنَّ أَكْرَمَ الْمَوْتِ الْقَتْلُ! وَالَّذِي نَفْسُ ابْنِ أَبِي طَالِب بِيَدِهِ، لاََلْفُ ضَرْبَة بِالسَّيْفِ أَهْوَنُ عَلَيَّ مِنْ مِيتَة (2) عَلَى الْفِرَاشِ فِي غَيْرِ طَاعَةِ اللهِ).اين تعبير حكايت از عظمت مقام شهيدان و امر شهادت مىكند تا آن جا كه امام (عليه السلام) حاضر است هزار ضربه شمشير را به جان بخرد ولى در بستر، به مرگ طبيعى نميرد و اين زبان قال يا حال همه مؤمنان مخلص و شجاع و پاك باختگان راه حق است.در ضمن، معناى اين سخن آن نيست كه احساس درد و رنج ضربات شمشير1. درباره مرگ حتمى و معلّق در جلد 3 همين كتاب صفحه 26 بحث كافى كرده ايم.2. «ميتة» (با كسر ميم) به معنى چگونگى و كيفيت مردن است و «ميتة» (با فتح ميم) به معنى شخص مرده است (توجه داشته باشيد كه ميّت مذكر وميتة مؤنث است).