پیام امام امیرالمؤمنین (علیه السلام) جلد 5

‌صفحه‌ى 87

بدكاران را مشاهده مىكند ايمانى خالص از هرگونه شائبه شرك، و يقينى پاك از آلودگى به شك.

آرى يقين مراتبى دارد: مرتبه اوّل، مرحله اى است كه انسان از طريق استدلال به آن راه مىيابد و آن را عِلْمُ الْيَقين مىگويند.

مرحله دوّم، آن است كه انسان از طريق شهود به آن مىرسد گويى از دور با چشم خود انوار الهى را مشاهده مىكند و صحنه هاى قيامت را مىبيند و آن را عَيْنُ الْيَقين مىگويند.

مرحله سوّم، كه مرحله نهايى است آن است كه گويى نزديك مىشود و همه چيز را لمس مىكند، انوار الهى اطراف او را احاطه مىنمايد و نسيم روح بخش بهشتى، روح او را نوازش مىكند و آتش سوزان دوزخ بر تنش اثر مىگذارد و آن را حَقُّ الْيَقِيْن مىنامند، بنابراين منظور از جمله «عَايَنَ» و «وَقَفَ» همان مرحله نهايى ايمان و يقين است كه انسان بالمعاينه و از نزديك به مقام شهود مىرسد و در كنار آن قرار مىگيرد.

و سرانجام امام (عليه السلام) به سراغ شهادت بر توحيد و نبوت مىرود و اين بخش از خطبه را با آن پايان مىدهد، مىفرمايد: «شهادت مىدهيم كه معبودى جز خداوند نيست، يگانه است و همتايى ندارد ومحمّد (صلّى الله عليه وآله) بنده و فرستاده اوست، شهادتى كه سخن را بالا مىبرد و عمل را به پيشگاه خدا و مرحله قبول مىرساند، شهادتى كه در هر ميزانى گذاشته شود سبك نخواهد بود و از هر ميزانى بر گرفته شود سنگين نمى گردد» (وَنَشْهَدُ أَنْ لاَ إلهَ إلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ، وَأَنَّ مُحَمَّداً صلّى الله عليه وآله وَسَلَّمَ عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ، شَهَادَتَيْنِ تُصْعِدَانِ الْقَوْلَ، وَتَرْفَعَانِ الْعَمَلَ. لاَ يَخِفُّ مِيزَانٌ تُوضَعَانِ فِيهِ، وَلاَ يَثْقُلُ مِيزَانٌ تُرْفَعَانِ عَنْهُ).