مقدمه - فرهنگ سخنان فاطمه زهرا(سلام الله عیها) نسخه متنی

مقدمه

بنام آنكه پيامبر خاتم صلى الله عليه و آله را كوثر عطا فرمود.

از سالهاى 65 تا 72 كه كار استخراج «سخنان حضرت زهرا عليهاالسلام» را براى رهنمونى بانوان مسلمان كه در جستجوى الگوى كامل زندگى بودند، آغاز كرديم، و گوهرهاى درخشنده ى كوثر قرآن را از لابلاى صدها كتاب گرد مى آورديم، و گل هاى هميشه معطر بوستان فاطمى را مى بوئيديم.

نمى دانستيم كه عطر كلمات بزرگ بانوى جهانيان در فرصت كوتاهى جان و جهان را اين گونه معطر مى سازد، و با اين سرعت از مرزهاى خاكى ما مى گذرد، و همه ى مرزها را در مى نوردد، و نسيم دل انگيز آن در فضاى دورترين كشورهاى اسلامى وزيدن آغاز كرده روح و روان مسلمانان جهان را شاداب مى كند. و نامه هاى فراوانى از كشورهاى اروپايى و افريقايى و آسيايى، هند و پاكستان به طرف ما سرازير مى شود. كه در تمام نمايشگاههاى داخل و خارج حضور فعال مى يابد. كه روحانى پيرمردى با پيمودن 400 كيلومتر راه در كشور هند خود را به خانه ى فرهنگى جمهورى اسلامى ايران رسانده، با گريه مى گويد:

«يك جلد نهج الحياة به من بدهيد، زيرا ما فقط نامى از حضرت فاطمه عليهاالسلام شنيده بوديم، و نمى دانستيم كه فرهنگ سخنان او، موجود است».

باور نمى كرديم كه فرهنگ سخنان حضرت فاطمه عليهاالسلام تنها در مدت 3 سال 13 بار چاپ و منتشر مى شود. (آن هم بدون امكانات نشر و توزيع مناسب) و در همين فرصت كوتاه براى ارزيابى مفاهيم وحى گونه اش، سمينارها
برگزار مى گردد، و مسابقات فرهنگى تحقق مى يابد [ در سال 76 سمينار نهج الحياة و مسابقه حفظ روايات آن در كرمان از طرف آموزش و پرورش ناحيه 2 در تالار شهر برگزار شد. ] و باور كرده ايم كه با داشتن منابع روائى، و آثار ارزنده ى اهلبيت پيامبر صلى الله عليه و آله نبايد از تهاجم فرهنگى دشمن بهراسيم
اگر بيدار شويم، و به ارزشهاى خويش بازگرديم
اگر به گونه اى شايسته اين فرهنگ غنى را شناخته و به جهانيان بشناسانيم اگر مصداق اين شعر نباشيم كه:
«آنچه خود داشت ز بيگانه تمنا مى كرد» پس از انتشار فرهنگ سخنان حضرت فاطمه عليهاالسلام، رهنمودهاى فراوان و پيشنهادهاى ارزشمندى به دست ما رسيد كه اصلاح و بازنگرى بايسته اى را مى طلبيد مانند:

الف : تغيير كيفى عبارات فارسى و عربى ب : اديت متن كتاب ج : اصلاح و كنترل پاورقى در سراسر كتاب د- كنترل اعراب متن عربى ه- كنترل مجدد آدرسها و مدارك و اسناد احاديث در پاورقى كتاب و اصلاح ترجمه ها.

موضوعاتي كه با حرف (آ) آغاز مي شود.

آئين همسردارى آداب غذا خوردن آرايش و زيبائى آگاهى

آيين همسردارى , ايثارگرى فاطمه

همسر ايده آل، براى گرم نگهداشتن كانون خانواده، بايد مهربان و ايثارگر باشد، ديگران را بر خود مقدم بدارد، با سختيهاى زندگى و ناملايمات آن بسازد، و با لبخند شادى آفرين خود، تاريكى حزن و اندوه را از دل شوهر بزدايد. در اين رابطه به سخنان فاطمه عليهاالسلام بايد نظر دوخت.

در يكى از صبحگاهان امام على عليه السلام فرمود: فاطمه جان ! آيا غذايى دارى تا گرسنگى ام برطرف شود؟ پاسخ داد:

نه، بخدايى كه پدرم را به نبوت و شما را به امامت برگزيد سوگند كه دو روز است در منزل غذاى كافى نداريم، آن چه بود به شما و فرزندانم «حسن و حسين» دادم و خود از غذاى اندك موجود، استفاده نكردم.

امام با تاسف فرمود:

فاطمه جان ! چرا به من اطلاع ندادى، تا بدنبال تهيه غذا بروم؟ حديث 1 :
قالت فاطمه عليهاالسلام: يا اباالحسن انى لاستحيى من الهى ان اكلف نفسك مالا تقدر عليه [ تفسير برهان ج 1 ص 282 و بحارالانوار ج 37 ص 103. ] حضرت زهرا عليهاالسلام فرمود: (اى اباالحسن ! من از پروردگار خود حياء مى كنم چيزى را از تو درخواست نمايم كه تو بر آن توان و قدرت ندارى) زنان دنياى معاصر بايد از اينگونه جلوه هاى ايثار درس زندگى بگيرند، و با ساده زيستى و مراقبت از خويشتن و دورى از آرزوهاى زودگذر، زندگى زناشوئى را رنگى جاودانه زنند.

كار در خانواده

الف- هماهنگى زن و شوهر در كار روزانه ز. زن و كار، حديث 92 ب- تقسيم كار در خانواده ز. زن و كار، حديث 94 ج- تقسيم كار با همسر ز. زن و كار، حديث 95

اوج ادب و ايثار

امام على عليه السلام باغ خود را به 12 هزار درهم مى فروشد و همه ى پولها را بين فقرا و تهيدستان مدينه تقسيم مى كند و به منزل باز مى گردد.

طبيعى است كه انتظار فرزندان و همسر، پس از فروش باغ، آوردن غذا و ميوه به منزل است.

فاطمه عليهاالسلام پرسيد: غذاى امروز ما چه شد؟ امام براى تهيه غذا بيرون مى رود، اما فاطمه عليهاالسلام ناراحت است، با خود مى گويد: چرا سئوال كردم؟و آنگاه فرمود:

حديث 2 :
قالت فانى استغفر الله و لا اعود ابدا [ بحارالانوار ج 41 ص 46 و كتاب امالى صدوق حديث 10 ص 379 ]
(من از خدا آمرزش مى طلبم و ديگر اين رفتار را تكرار نخواهم كرد)

هماهنگى با شوهر

در اين موضوع رجوع شود به موضوع د- دفاع حديث 73.

پس از ماجراهاى تلخ سقيفه و انزواى اهل بيت عليهم السلام، سران سقيفه براى جلب افكار عمومى مردم بفكر چاره افتادند، تا بگونه اى از حضرت زهرا عليهاالسلام
دلجوئى نمايند، كه اجازه ى ملاقات مى خواستند و تظاهر به جبران اشتباهات مى كردند.

اما فاطمه عليهاالسلام در تداوم يك مبارزه ى منفى همه جانبه، هر گونه پيشنهادى را رد مى نمود، و موضع اعتراض يا سكوت و بيزارى را ادامه مى داد.

روزى امام على عليه السلام وارد منزل شد و فرمود:

فاطمه جان خليفه و عمر در پشت درب خانه، منتظر اجازه ى ورود مى باشند، تا نظر شما چه باشد؟ حضرت زهرا عليهاالسلام در برابر شوهر فرمود:

حديث 3 :
قالت: البيت بيتك و الحرة زوجتك فافعل ما تشاء
(على جان ! خانه، خانه ى توست. و من همسر تو مى باشم. هر آنچه مى خواهى انجام ده) [ به فصل «انواع مبارزات، افشاگرى ها» حديث 170 (افشاگرى و محكوميت) مراجعه كنيد. ] تحمل مشكلات اقتصادى
در اين موضوع رجوع شود به موضوع م- مشكلات اقتصادى حديث 179 و 180 و 181.

تحمل مشكلات زندگى و خانوادگى در اين موضوع رجوع شود به موضوع م- مشكلات اقتصادى حديث 179 و 180 و 181، ش- شعرهاى فاطمه عليهاالسلام.

معرفى همسر نمونه در اين موضوع رجوع شود به موضوع ر- روابط اجتماعى، حديث 84.

آداب غذا خوردن در اين موضوع رجوع شود به موضوع ب- بهداشت حديث 29.

موضوعاتي كه با حرف (الف) آغاز مي شود.

احكام اسلامى اخلاص در عبادت اخلاق و روابط انسانى ازدواج افشاگريها امامت و رهبرى امامت امام على عليه السلام و يژگيهاى امام على عليه السلام انفاق و بخشش ايثارگرى ايمان

احكام اسلامى

كيفيت شستشوى كودك

امام حسن مجتبى عليه السلام از مادرش حضرت زهرا عليهاالسلام نسبت به شستشوى ادرار كودك نقل كرد كه:

حديث 4:قالت: رايت ام سلمه تغسل بول الجارية ما كانت، و لا تغسل بول الغلام حتى يطعم، تصب عليه الماء صبا حضرت زهرا عليهاالسلام فرمود:

(ام سلمه را ديدم كه ادرار دختر بچه را اينگونه شستشوى مى داد «با آب كر يك بار و با آب قليل 3بار» اما ادرار پسر بچه اى را كه هنوز غذا خوار نشده و شير مادر مى خورد، نمى شست، تنها بر روى ادرار پسر بچه مقدارى آب مى پاشيد) [ كنز العمال ج 9 ص 366. ]

مصرف گوشت عيد قربان

رسول گرامى اسلام صلى الله عليه و آله، حضرت على عليه السلام را به سفرى دور اعزام فرمود، حضرت زهرا عليهاالسلام كه بار سفر و وسائل رفت و آمد را آماده مى ساخت، مقدارى از گوشت قربانى را براى شوهرش ذخيره نمود .

پرسيدند مگر رسول خدا صلى الله عليه و آله از مصرف گوشت قربانى نهى نفرمود؟ پاسخ داد:

حديث 5:انه قد رخص فيها [ مسند احمد ج 6 ص 282 و كنز العمال ج 5 ص 235. ] (مصرف گوشت عيد قربان اجازه داده شد)

اخلاص در عبادت

عبادت پسنديده است، اما اخلاص در عبادت پسنديده تر. بايد با اخلاص و توجه لازم به عبادت خدا پرداخت كه ره آورد فراوانى بهمراه خواهد داشت.

حديث 6:قالت فاطمه عليهاالسلام: من اصعد الى الله خالص عبادته اهبط الله عزوجل اليه افضل مصلحته [ بحارالانوار ج 67 ص 249 و ج 70 ص 249 و ج 71 ص 184. ] حضرت فاطمه عليهاالسلام فرمود:

(كسى كه عبادت هاى خالصانه ى خود را بسوى خدا فرستد، پروردگار بزرگ، برترين مصلحت او را بسويش فرو خواهد فرستاد)

اخلاق و روابط انسانى

خوشرويى

امام صادق عليه السلام روش برخورد صحيح اجتماعى با پرهيزكاران و فاسدان و دشمنان را از حضرت فاطمه عليهاالسلام اينگونه توضيح داد.

حديث 7:قالت: بشر فى وجه المؤمن يوجب لصاحبه الجنة و بشر فى وجه المعاند
المعادى يقى صاحبه عذاب النار (پاداش خوشرويى در برابر مؤمن بهشت است و خوشرويى با دشمن انسانهاى ستيزه جو، انسان را از عذاب آتش باز ميدارد) [ تفسير امام حسن عسگرى (ع) ص 354. ] اخلاق زناشويى در اين موضوع رجوع شود به موضوع آ- آئين همسردارى.

اخلاق اقتصادى
در اين موضوع رجوع شود به موضوع م- مشكلات اقتصادى.

اخلاق سياسى در اين موضوع رجوع شود به موضوع م- مبارزات سياسى، ف- فدك.

ازدواج از ديدگاه فاطمه

مشورت با دختر

يكى از آداب پسنديده در ازدواج اسلامى، مشورت و تبادل افكار پدر با دختر است كه آگاهانه همسر ايده آل خود را برگزيند.

پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله اين اصل تربيتى، روانى را بدقت رعايت مى كرد و به امت اسلامى سفارش مى فرمود، تا از ظلم و ستم دوران جاهليت دورى گزينند، و پدران و مادران بدون مشورت و رضايت دختران در امر ازدواج اقدامى نكنند.

چنانكه پيامبر نسبت به ازدواج دخترش با او مشورت كرد و فرمود:

دخترم فاطمه ! پسر عمويت على عليه السلام از تو خواستگارى نموده است. پاسخ تو چيست؟ فاطمه عليهاالسلام به پدر احترام كرد و فرمود نظر شما چه مى باشد؟ پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود:
(اذن الله فيه من السماء)
خدا از آسمان اجازت فرمود.

فاطمه عليهاالسلام پاسخ داد: (در حالى كه تبسم بر لب داشت):

حديث 8:رضيت بما رضى الله لى و رسوله [ كتاب مناقب ابن شهر آشوب ج 3 ص 344. ]
(خشنودم به آنچه كه خدا و پيامبر او براى من رضايت دادند) و در روايتى ديگر آمده است كه فرمود:

رضيت بالله ربا و بك يا ابتاه نبيا و بابن عمى بعلا و وليا
(خشنودم كه خدا پروردگار من است و تو اى پدر، پيامبر من و پسر عمويم (على عليه السلام)، شوهر و امام من است) [ بحار ج 43 ص 149. ]

احترام متقابل دختر به نظر پدر

يكى ديگر از آداب پسنديده و مساله قابل توجه در ازدواج، احترام متقابل فرزندان به افكار و آراء پدر و مادر است.

دختران و پسران بايد بدانند كه مربيان دلسوزشان آرزوى سعادت و تكامل و بهروزى آنها را دارند و در امر ازدواج نبايد نظريات پدر و مادر را ناديده انگارند.

آنگاه كه پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله براى دخترش ارزش و اعتبار قائل شد و در ازدواج با على عليه السلام با او به مشورت نشست، حضرت زهرا عليهاالسلام نيز به پدر احترام كرد و راى و نظريه ى پدر را محترم شمرد و فرمود:

حديث 9:قالت فاطمه عليهاالسلام: يا رسول الله انت اولى بما ترى
(اى رسول خدا ! تو از من سزاوارترى (كه اظهار نظر كنى)) [ تفسير على بن ابراهيم و بحار ج 43 ص 99. ]

پرهيز از ارزشهاى دروغين در ازدواج

در امر مقدس ازدواج كه پايه ى تربيت انسانهاى كامل است، نبايد به