نتيجه، اينكه علم به سبب تحقق وجود ذهنى ماهيات، حاصل مى شود. - فروغ حکمت نسخه متنی

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

فروغ حکمت - نسخه متنی

مترجم و شارح: محسن دهقانی

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
لیست موضوعات
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

نتيجه، اينكه علم به سبب تحقق وجود ذهنى ماهيات، حاصل مى شود.

ترجمه

روشن شد كه ماهيات، وجودى ذهنى دارند كه در آن نشأة آثار خارجى را ندارند، همانطور كه وجودى هم در خارج دارند كه بر آنها آثار خارجى مترتب است. و نيز روشن مى شود كه موجود، تقسيم مى شود به خارجى و ذهنى.

شرح

در اين فقره پس از ابطال نظرات مختلفى كه نحوه تحقق علم انسان به خارج را توجيه مى كرد، مانند نظريه اضافه و شبَح، به نتيجه گيرى مى پردازد و مى گويد: از مباحث گذشته آشكار مى گردد كه علم عبارت است از تحقق ماهيات در ذهن ما، همانگونه كه در خارج موجودند.

از سوى ديگر به جهت قرار دادن بحث وجود ذهنى در ميان مباحث وجود، اشاره مى كند و مى گويد: اينكه بحث وجود ذهنى را در ميان مباحث وجود، قرار داديم دليل آن اين است كه موجود به تقسيم اولى منقسم مى شود به موجود خارجى و موجود ذهنى. پس بايد اين بحث وجود ذهنى در خلال مباحث وجود مطرح باشد; گرچه از جهتى ديگر تناسب دارد كه در كَيف نفسانى در مبحث مَقولات عَرضى مطرح شود، چون علم، چگونگى و حالتى براى نفس است.

متن

وقد تبيّن بما مرّ امور: الأمر الأوّل: أنّ الماهيّة الذهنيّة غير داخلة ولا مندرجة تحت المقولة التى كانت داخلة تحتها وهى فى الخارج تترتب عليها آثارها وإنمّا لها من المقولة مفهومها فقط. فالانسان الذهنّى وإن كان هو الجوهر الجسم النامى الحساس المتحرك بالارادة الناطق لكنّه ليس ماهيّة موجودة لا فى موضوع بما أنّه جوهر ولا ذا أبعاد ثلاثة بما أنّه جسم وهكذا فى سائر اجزاء حدّ الانسان. فليس له إلاّ مفاهيم ما فى حدّه من الأجناس والفصول من غير ترتّب الآثار الخارجيّة ونعنى بها الكمالات الأوّليّة والثانويّة، ولا معنى للدخول والاندراج تحت مقولة إلاّ ترتّب آثارها الخارجيّة، وإلاّ فلوكان مجرّد انطباق مفهوم المقولة على شىء كافياً فى اندراجه تحتها كانت المقولة نفسها مندرجة تحت نفسها لحملها على نفسها فكانت فرداً لنفسها. وهذا معنى قولهم: إنّ الجوهر الذهنىّ جوهر بالحمل الأوّلىّ لا بالحمل الشائع.

وامّا تقسيم المنطقيين الأفراد إلى ذهنيّة وخارجيّة فمبنىّ على المسامحة تسهيلا للتعليم.

/ 337