وجوب و امكان، مقصود بالذات مى باشند - فروغ حکمت نسخه متنی

متن

والذى يقع البحث عنه فى هذا الفنّ الباحث عن الموجود بما هو موجود بالقصد الأوّل من هذه الموادّ الثلاث هو الوجوب والامكان، كما تقدّمت الاشارة إليه، وهما وصفان ينقسم بهما الموجود من حيث نسبة وجوده إليه انقساماً أوّليّاً.

وجوب و امكان، مقصود بالذات مى باشند

ترجمه

در مرتبه اول آنچه در فلسفه كه بحث آن درباره «موجود بماهو موجود»است، مورد نظر هست - چنانكه قبلا گفته شد - بحث از وجوب و امكان از ميان مواد سه گانه است. و اين دو، وصفى هستند كه موجود به تقسيم اولى به لحاظ نسبت وجود به آن، به اين دو قسم تقسيم مى شود.

شرح

در فلسفه از موجود از آن نظر كه موجود است و عوارض ذاتى آن بحث مى شود. موجود از آن جهت كه موجود است يا واجب است يا ممكن. اين تقسيم، تقسيم اولى وجود است. تقسيم اولى تقسيمى است كه بدون واسطه و مستقيم بر خود موضوع فرود آيد.(1)

1 . بحث از وجوب و امكان در ذيل امور عامه انجام مى شود; زيرا امور عامه اگر عبارت باشد از امورى كه شامل همه موجودات هستى است وجوب و امكان از امور عامه محسوب مى شود; چون شامل همه موجودات هستى اعم از خدا و خلق مى باشد.

و اگر وجوب را اعم از وجوب ذاتى و غيرى معنا كنيم باز بحث از وجوب شامل همه موجودات هستى مى شود; زيرا واجب يا چون خداوند، واجب ذاتى است يا چون ممكنات، واجب غيرى، لكن بنابر اين فرض، بحث از امكان از امور عامه نخواهد بود.

در هر دو صورت، بحث از امتناع، بيرون از امور عامه مى باشد و استطراداً مطرح مى شود.