وقد اتّضح بهذا البيان فساد قول من قال: إنّ الامكان من الاعتبارات العقليّة 1 . اسفار، ج 1، ص 140. المحضة التى لا صورة له فى خارج ولا ذهن. وذلك لظهور أنّ ضرورة وجود الموجود أمر وعاؤه الخارج وله آثار خارجيّة وجوديّة.
دفع اشكال
ترجمه
از بيانات فوق، روشن شده كه سخن كسى كه امكان را از اعتبارات عقلى محض مى داند و براى آن حقيقتى نه در خارج و نه در ذهن معتقد نيست، نادرست است; چون ضرورت وجود (كه قسيم امكان است) امرى است كه ظرف آن خارج است و آثار خارجى وجودى براى آن متحقق است (پس قسيم او يعنى امكان هم بايد در خارج باشد وگرنه قسيم او نخواهد بود.)
شرح
اينجا به اشكال و جوابى اشاره مى كنند. اشكال اين است كه شما در باب أعدام گفتيد كه أعدام نه صورت خارجى دارند و نه صورت ذهنى. و در مانحن فيه، امكان هم از أعدام محسوب مى شود; زيرا به معناى سلب ضرورتين است و سلب هم طبق گفته خود شما وجود خارجى ندارد، همانطور كه وجود ذهنى ندارد. پس چرا مى گوييد امكان در خارج به وجود موضوعش موجود است.جواب اين سخن اين است كه سلب و عدمى كه در امكان هست سلب و عدم محض نيست بلكه سلب مضاف است كه بهره اى از وجود برده است. لذا صورت و حقيقت ذهنى دارد و براى اتصاف موصوف به وصفى در خارج، وجود ذهنى صفت كافى است.
متن
وكذا قول من قال: إنّ للامكان وجوداً فى الخارج منحازاً مستقلاّ. ذلك لظهور أنّه معنى عدمىّ واحد مشترك بين الماهيّات ثابت بثبوتها فى أنفسها وهو سلب الضرورتين، ولا معنى لوجود الأعدام بوجود منحاز مستقلّ.
لطفا منتظر باشید ...
