امكان استقبالى - فروغ حکمت نسخه متنی

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

فروغ حکمت - نسخه متنی

مترجم و شارح: محسن دهقانی

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
لیست موضوعات
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

امكان استقبالى

ترجمه

و گاهى امكان گفته مى شود و از آن سلب جميع ضرورات اراده مى شود، حتى ضرورت بشرط محمول. و اين امكان مربوط به امور آينده است كه هنوز جانب ايجاب يا سلب در آن متعين نباشد. پس، ضرورت حتى ضرورت به حسب محمول ايجاباً و نفياً از آن امور، مسلوب است.

و اين ملاحظه به حسب نظر ساده عوامانه است كه نسبت به حوادث آينده جاهل است، زيرا احاطه به علل و اسباب ندارد. و گرنه براى هر امر فرضى به حسب ظرف خود، يا وجود و وجوب حاصل است يا عدم و امتناع.

شرح

امكان استقبالى، امكانى است كه به واسطه آن تمام ضرورتهاى شش گانه حتى ضرورت بشرط محمول، سلب مى شود. و اين امكان در امور آينده كه تحقق و عدم تحقق آن معلوم نيست به كار مى رود، مثلا مى گوييم ممكن است فردا باران بيايد; يعنى آمدن باران امر ضرورى نيست به هيچ يك از ضرورتهاى شش گانه. ضرورت بشرط محمول هم از آن مسلوب است به جهت آنكه نفياً و اثباتاً ثبوت محمول براى موضوع، معلوم نيست. پس، چگونه مى توان موضوع را مقيّد به محمول نموده و ضرورت بشرط محمول، تصور كرد. بنابراين در اين نوع قضايا تمام ضرورات مسلوب است. البته استعمال امكان به اين معنا براى كسانى كه علم به حوادث و علل آنها ندارند مى باشد، ولى صرف نظر از اين، هر حادثه اى نفياً و اثباتاً براى كسى كه علم به علل و اسبابش دارد مشخص و معيّن است; اگر علل وجودى آن حادثه، موجود باشد آن حادثه وجوباً موجود خواهد بود، زيرا الشى ما لم يجب لم يوجد، و اگر علل عدمى او فراهم باشد آن حادثه قطعاً منتفى خواهد بود، زيرا الشى ما لم يمتنع لم يُعَدم.

متن

وربّما أطلق الامكان واريد به الامكان الاستعدادىّ وهو وصف وجودىّ من الكيفيّات القائمة بالمادّة تقبل به المادّة الفعليّات المختلفة والفرق بينه وبين الامكان الخاصّ أنّه صفة وجوديّة تقبل الشدّة والضعف والقرب والبعد من الفعليّة، موضوعه المادّة الموجودة ويبطل منها بوجود المستعدّ له بخلاف الامكان الخاصّ الذى هو معنىً عقلى لا يتصف بشدّة وضعف ولا قرب وبعد وموضوعه الماهيّة من حيث هى لا يفارق الماهيّة موجودة كانت أو معدومة.

/ 337