نكته دوم (همانطور كه قبلا هم گذشت) اينكه هر يك از جنس و فصل به حمل اولى بر نوع، حمل مى گردند. اما نسبت بين جنس و فصل عبارت از اين است كه جنس، عرض عام براى فصل و فصل، عرض خاص براى جنس است. و حمل بين اين دو، حمل شايع است.
شرح
سخن در حمل اوّلى ميان نوع و جنس و فصل گذشت. باقى مى ماند دو مطلب: يكى اينكه جنس، عرض عام است نسبت به فصل و فصل، عرض خاص است نسبت به جنس.گفتيم عروض جنس بر فصل و بالعكس، عروض خارجى ـ مانند عروض بياض بر جدار ـ نيست، بلكه مراد از آن عروض ذهنى است. درخارج، جنس و فصل، عين نوع مى باشند. لذا حمل ميان اينها حمل اولى است. در ظرف ذهن و به تحليل عقلى اين دو از يكديگر تفكيك مى يابند و يكى به نام جنس خوانده مى شود و بر فصول متعدد، عروض پيدا مى نمايد. لذا او را عرض عام و عرض شامل مى خوانند، چون عروضش اختصاص به يك فصل ندارد، بلكه شمولش فصول متعدد را در بر مى گيرد. مانند حيوان كه بر ناطق و صاهل و ناهق عارض مى شود.و ديگرى فصل خوانده مى شود و فقط بر جنس خود كه واحد است عروض مى نمايد. لذا عرض خاص ناميده مى شود،مانند عروض ناطق بر حيوان.تصّور نشود كه كلمه عرَض در مورد جنس و فصل به معناى عرضى است كه در مقابل جوهر است; زيرا محال است كه عرض اصطلاحى بتواند بر ماهيت جوهرى مقدّم باشد، بلكه مراد از عرض، همان عارض شدن در مرتبه ذهن است.مطلب دوم اينكه اگر گفتيم بعض «الحيوان ناطق» حمل بين ناطق و حيوان، حمل شايع است; يعنى حيوانيت كه عرض عام است با ناطقيت كه عرض خاص هست وجوداً با هم متحّد شده اند، ولى مفهوماً با يكديگر متغايرند.
متن
وثالثاً أنّ من الممتنع تحقق اكثر من جنس واحد فى مرتبة واحدة فى ماهية نوعيّة واحدة وكذا تحقق أكثر من فصل واحد فى مرتبة واحدة فى ماهيّة نوعيّة واحدة لاستلزامه كون الواحد بعينه كثيراً وهو محال.
لطفا منتظر باشید ...
