ظرف تحقق وجود رابط، همان ظرف طرفين اوست - فروغ حکمت نسخه متنی

ظرف تحقق وجود رابط، همان ظرف طرفين اوست

ترجمه

از آنچه گذشت مطالبى تفريع مى گردد:

«نكته اول» ظرفى كه وجود رابط در آن تحقق پيدا مى كند همان ظرف طرفينى است كه رابط، قائم به آن هست; خواه آن ظرف، خارج باشد يا ذهن. اين به دليل طبع وجود رابط است كه در ضمن طرفين خود، تحقق دارد. پس وعاء وجود طرفين هم برابر با وعاء وجود رابط است. نسبت خارجى با طرفين خارجى و نسبت ذهنى با طرفين ذهنى تحقق مى يابد. ضابطه، سنخيّت وجود طرفين با وجود رابط و بالعكس مى باشد.(2)

1 . «فوعاء وجود كل منها هو بعينه وعاء وجوده» ضمير در كلمه «كل منها» بايد اصلاح شود و تبديل به «كل منهما» گردد. يعنى ضمير، مفرد مؤنث نيست، بلكه تثنيه است.

2 . از سخن علامه

به صراحت استفاده مى شود كه تقسيم وجود به وجود رابط و مستقل از مرز قضايا گذشته، وجود عينى و خارجى را هم شامل مى شود. و در خارج مى توان وجود رابط را يافت، همانطور كه وجود مستقل را.

ولى به نظر مى رسد كه وجود رابط از سنخ روابطى كه قائم به طرفين باشد اختصاص به قضايا دارد، گرچه از خارج، حكايت كند; زيرا وجود رابط بين دو وجود مستقل را پيوند مى زند و اتحاد به وجود مى آورد. ولى در خارج بين وجود زيد و وجود قيام يا وجود ماده و وجود صورت، انفكاك و جدايى نيست، تا به جهت پيوند زدن آن دو، به وجود رابط نياز باشد. و درجاى خود گفته شده است كه وجود عرض از شؤون وجود جوهر مى باشد و وجود جدا و مغايرى نيست كه توسط رابط، پيوند بخورد. و هكذا وجود صورت براى ماده.

بله، وجود رابطى كه قائم به يك طرف باشد، مانند وجود معلول نسبت به علت خود، در خارج وجود دارد. اما وجود رابط از آن سنخ كه علامه مثال مى زند كه قائم به طرفين باشد (فالنسبة الخارجيه انما تتحقق بين طرفين خارجيين) در خارج، وجود ندارد. شرح

از آن نظر كه وجود رابط، استقلالى از خود ندارد و قوام آن به موضوع و محمولى است كه قائم به آن است، اگر طرفين آن در ذهن تحقق داشتند، مانند آنكه بگوييم «الإنسان نوعٌ» يا «الانسان كلىٌ» ـ كه نوعيت و كليت دو امر ذهنى براى انسان ذهنى هستند ـ طبعاً رابط بين آنها هم ذهنى خواهد بود. اما اگر طرفين آنها مانند «زيد قائم» (كه در خارج، قيام براى زيد متحقق است) خارجى بودند رابط ميان آنها هم خارجى خواهد بود. پيوسته بين طرفين و رابط از نظر وجود ذهنى و خارجى، سنخيّت برقرار است.

متن

الثانى: أنّ تحقق الوجود الرابط بين طرفين يوجب نحواً من الاتحاد الوجودىّ بينهما. وذلك لما أنّه متحقق فيهما غير متميز الذات منهما ولا خارج منهما. فوحدته الشخصيّة تقضى بنحو من الاتحاد بينهما، سواء كان هناك حمل، كما فى القضايا او لم يكن كغيرها من المركبات. فجميع هذه الموارد لايخلو من ضرب من الاتحاد.