غسل معنوى - عرفان اسلامی جلد 4

در هر صورت طهارت مائيه و طهارت ترابيه كه از آن‏ها تعبير به افناء عالم ملكوت و افناء عالم ملك مى‏كنند و تكاندن دو دست كه اشاره به جدا شدن از دو عالم و اتصال صرف به مولا است ، كيفيت تيمم اهل حقيقت است .

و ترتيب اين طهارت چنين است : زدن دو دست كه عبارت از عقل و نفس است به خاك عالم ظاهر و عالم باطن و نفى هر دو از نظر به تمامه ، سپس تكاندن دو دست يعنى عقل و نفس از ديدن اين نفى و فنا ، آن گاه با عقل و نفس مسح وجه حقيقى كه عبارت است از سر و روح ، تا جايى كه بفهمد از محبت دو عالم برايش چيزى باقى نمانده سپس مسح عقل با باطن نفس و مسح نفس با باطن عقل تا برايش روشن شود كه برايش ذره‏اى تعلق نسبت به همه عالم نمانده كه تعلق به غير كم يا زياد از طهارت حقيقى منع مى‏كند ، چه طهارت مائيه باشد چه ترابيه !!

بر سالك به حقيقت واجب است كه بعد از افناى ظاهر و باطن باز در مقام جستجو باشد كه آيا علقه‏اى نسبت به دو عالم برايش مانده يا نه كه رهبر بزرگوار اسلام فرمودند :

الدُّنْيا حَرامٌ عَلى أَهْلِ الآخِرَةِ ، والآخِرَةُ حَرامٌ عَلى أَهْلِ الدُّنْيا وَهُما حَرامانِ عَلى أَهْلِ اللّهِ[198] .

دنيا بر اهل آخرت حرام است و آخرت بر اهل دنيا و هر دو بر اهل اللّه .

براى اهل حقيقت ، محبت دنيا و آخرت حجاب و شرك است و با حجاب و شرك حصول طهارت محال است و به فرموده قرآن ، شرك نجس است و طهارت و نجاست دو ضدند و هيچ كجا قابل جمع نيستند ؛ واجب است اوّل رفع نجاست كرد ، سپس به ميدان طهارت قدم گذاشت و از آنجا به بساط قرب دوست راه يافت و توفيق اين‏گونه طهارت را فقط بايد از او خواست .

غسل معنوى

غسل از مسائل مهم الهى و شرعى است ، در غسل بايد تمام بدن شسته شود ؛ زيرا تمام بدن در امر شهوت دخالت دارد .

غسل معمولاً در حمام انجام مى‏گيرد و لازم است انسان به هنگام ورود به حمام ، نظر عبرت بين خود را باز كرده از حمام و وضع آن براى بيدارى و توجه خود عبرت بگيرد .

فيض در « الحقايق » مى‏فرمايد :

از اميرالمؤمنين عليه‏السلام روايت شده : حمام ، خوب خانه‏اى است ؛ زيرا حرارت آن آتش جهنم را به ياد مى‏آورد و چرك بدن را مى‏برد[199] .

اين فرموده اشاره به اين مطلب است كه انسان خردمند هيچ گاه آخرت را فراموش نمى‏كند و هميشه به فكر آن دنيا و ورود به آن مى‏باشد ، بنابراين با ديدن هر آب و آتش و تاريكى ، براى خود آيينه عبرت مى‏سازد و بالاتر از آن هرچه مى‏بيند از آن درس و پند مى‏گيرد ؛ اگر تاريكى ببيند به ياد تاريكى گور مى‏افتد ، اگر مار ببيند به ياد افعى جهنم مى‏افتد ، اگر صداى خوفناك بشنود به ياد نفخه صور مى‏افتد ، اگر زيبايى ببيند به ياد نعمت بهشت مى‏افتد ، اگر كلمه رد و قبول استماع كند متذكر رد و قبول حساب آخرت مى‏شود .