عدم غفلت هنگام ورود به مسجد - عرفان اسلامی جلد 4

عدم غفلت هنگام ورود به مسجد

چنانچه از بزرگ و صاحب مقامى عالى به خاطر هيبت و عظمت و شخصيتش مى‏ترسى و اين ترس ، معلول كوچكى تو و بزرگى اوست ، از رفتن و قدم گذاشتن به بساط حضرت ذوالجلال آن چنان در هيبت و ترس باش كه به وقت ورود به مسجد كه بساط مالك‏الملوك است ، اگر كمترين غفلتى نسبت به حضرت او داشته باشى در خطر بزرگى هستى .

و بدان كه جناب او بر هر چيزى توانا است ، بخواهد نسبت به تو اجراى عدل مى‏كند و بخواهد نسبت به تو ارائه فضل مى‏فرمايد .

براى ما كه در مرحله پائينى از عقل و درايت و درك قرار داريم ، توجه به عظمت حضرت دوست ، از راه توجه و دقت در آثار او كه در كتاب آفاق و انفس منعكس است ميسر مى‏باشد .

ما را آن دل و آن چشم نيست كه بتوانيم بدون واسطه به عظمت او بنگريم ، آن هم عظمتى كه نهايت براى آن نيست .

و راستى ديده كم نور قلب ما ، كجا مى‏تواند بدون واسطه به جمال حضرت مولا بنگرد ؟! قرآن و روايات براى درك هيبت و جلال و عظمت حضرت حق ما را دعوت به تماشاى آثار مى‏كنند كه آثار گوشه‏اى بسيار از عظمت حضرت عظيم است .

شايد با ديدن آثار بتوان همت را بالاتر برده و براى ديدن بزرگى آن بزرگ با چشم دل به كوشش برخيزيم كه بلند همتى از صفات برجسته نفس ناطقه قدسيّه است .

علوّ همّت و عظمت روح

مرحوم الهى در توضيح فصل سى و سوّم « فصوص الحكم » معلم ثانى ابونصر فارابى در آثار نفس ناطقه مى‏فرمايد :

يكى از صفات نفس ناطقه قدسيّه صفت نباهت و بلند همتى است ، در جهان هركس به هر مقامى رسيد ، از نظرِ بلند و همت عالى رسيد .

روح بزرگ هميشه به امور عالى و كارهاى ستوده و استعلاى معنوى و محاسن بزرگى آميخته است و هرگز به پستى همت و قبايح و زشتى‏هاى اخلاقى و دنائت و ذلت براى نيل به مقاصد خود تن در نخواهد داد و اين نيروى عالى خوى نفوس مستعليه است و از خواص اين خلق و اين قوه جود و سخاوت و احسان به خلق است و كريم النفس و با شجاعت و غيرت و عزت نفس زيستن است .

و هرچه انسان همتش عالى تر است ، مال و جاه دنياى بى‏ثبات در نظرش بى‏قدرتر است ، بدين جهت اگر غنى است سخى و اگر فقير است صبور مى‏باشد و در هر حال فقر و غنا خود را بزرگ مى‏داند و در عين بزرگى با كوچك و بزرگ خلق تواضع و فروتنى مى‏كند و با فقيران با ايمان و مستمندان با علم و معرفت متواضع‏تر خواهد بود و هرگز به چشم حقارت به كس نمى‏نگرد .

از كلمات اميرالمؤمنين عليه‏السلام است :

الشَّرَفُ بِالْهِمَمِ لا بِالرِّمَمِ البالِيَةِ[363] .

شرف و بزرگى به همت بلند است ، نه به استخوان پوسيده پدران .