انديشه در آيات توحيد ، بهترين راه تواضع - عرفان اسلامی جلد 10

رَبِّ بِما بَرَأْتَنى فَعَدَّلْتَ فِطْرَتى ، رَبِّ بِما أنْشأْتَنى فَاَحْسَنْتَ صورَتى ، رَبِّ بِما اَحْسَنْتَ اِلَىَّ وَفى نَفْسى عافَيْتَنى ، رَبِّ بِما كَلَأْتَنى وَوَفَّقْتَنى ، رَبِّ بِما اَنْعَمْتَ عَلَىِّ فَهَدَيْتَنى ، رَبِّ بِما اَوْلَيْتَنى وَمِنْ كُلِّ خَيْرٍ اَعْطَيْتَنى ، رَبِّ بِما اَطْعَمْتَنى وَسَقَيْتَنى ، رَبِّ بِما اَغْنَيْتَنى وَاَقْنَيْتَنى ، رَبِّ بِما اَعَنْتَنى وَاَعْزَرْتَنى ، رَبِّ بِما اَلْبَسْتَنى مِن سِتْرِكَ الصّافى وَيَسَّرْتَ لى مِنْ صُنْعِكَ الْكافى . .[335] .

پروردگارا ! به اين كه مرا پديد آوردى ، پس در خلقتم تناسب نهادى ، پروردگارا ! به اين كه آفرينشم را آغاز نمودى ، و صورتم را نيكو نمودى ، پروردگارا ! به اين كه به من احسان كردى ، و در خويشتنم عافيت نهادى ، پروردگارا ! به اين كه محافظتم نمودى و موفقم داشتى ، پروردگارا ! به اين كه بر من نعمت بخشيدى و راهنمايى‏ام نمودى ، پروردگارا ! به اين كه سزاوار احسانم كردى و از هر چيزى عطايم كردى ، پروردگارا ! به اين كه مرا خوراندى و نوشاندى ، پروردگارا ! به اين كه بى‏نيازم ساختى و اندوخته‏ام بخشيدى ، پروردگارا ! به اين كه يارى‏ام نمودى و عِزَّتم بخشيدى ، پروردگارا ! به اين كه به من پوشاندى ، از پوشش با صفايت ، و بر من آسان نمودى از رفتار كفايت كننده‏ات .

پس بعد از توجه به اين حقايق كه از قول پاك‏ترين و راستگوترين انسان نقل شده چه جاى تكبر نسبت به آن جناب است كه ربوبيّتش در همه احوال دستگير تمام ذرّات پيدا و ناپيداى هستى است ؟ !

در اينجا چه بجاست كه دست حاجت به سوى حضرت او دراز كرده و در كمال فقر و ذلت و زارى و نيازمندى ، از جنابش بخواهيم از ما دستگيرى كن و امراض باطنى ما را كه بدترين برنامه در وجود انسان است علاج فرما و ما را به سوى خشوع و خضوع و تواضع و فروتنى در همه زمينه‏هاى زندگى رهنمون شو .

آرى ، اوست خالق و رب تمام موجودات و منبع روزى بخش به جز او وجود ندارد ، اوست كه هميشه با قدرت كامله‏اش و با لطف و عنايت و محبّتش به موجودات ، سفره روزى همه را پر نگاه داشته و به هر كس هر چه لازم دارد از خزانه رحمتش عنايت مى‏كند ، به عبارت ديگر تمام موجودات عالم روزى‏خوار حضرت اويند و نمك‏خور آن وجود مبارك ، اما چه جاى تأسف است كه در ميان آدميان ، گروهى نمك او را مى‏خورند ولى نمكدان مى‏شكنند ، اينان از سفره حضرت او كسب قدرت و نيرو مى‏كنند و آن قدرت را عليه حضرت او به كار مى‏گيرند و به تعبير ديگر از منابع روزى در هر حدى كه مى‏خواهند مى‏خورند و چون سير و سيراب شدند سر به طغيان و عصيان برمى‏دارند و در كنار هر گناهى صداى قهقهه خنده آنان به فلك مى‏رسد ، نمى‏دانم مست‏اند يا بر گناه و عصيان و آلودگى خود افتخار كرده ، سينه سپر مى‏نمايند ؟

انديشه در آيات توحيد ، بهترين راه تواضع

قُلْ مَن يَرْزُقُكُم مِنَ السَّماءِ وَالْأَرْضِ أَمَّن يَمْلِكُ السَّمْعَ وَالْأَبْصَارَ وَمَن يُخْرِجُ الْحَىَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَيُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَىِّ وَمَن يُدَبِّرُ الْأَمْرَ فَسَيَقُولُونَ اللّهُ فَقُلْ أَفَلاَ تَتَّقُونَ * فَذلِكُمُ اللّهُ رَبُّكُمُ الْحَقُّ فَمَاذَا بَعْدَ الْحَقِّ إِلاَّ الضَّلاَلُ فَأَنَّى تُصْرَفُونَ [336] .

بگو : كيست كه شما را از آسمان و زمين روزى مى‏دهد ؟ يا كيست كه بر گوش‏ها و چشم‏ها مالكيّت و حكومت دارد ؟ و كيست كه زنده را از مرده ، و مرده را از زنده بيرون مى‏آورد ؟ و كيست كه همواره امور [ جهان هستى ]را تدبير مى‏كند ؟ به زودى خواهند گفت : خدا ! پس بگو : آيا [ از پرستش غير او ] نمى‏پرهيزيد ؟ ! * اين است خدا ، پروردگار حقيقى شما ، بنابراين بعد از حق چيزى جز گمراهى و ضلالت وجود دارد ؟ پس چگونه شما را از حق بازمى‏گردانند ؟

از آيات عجيب قرآن مجيد است ، كمال بى‏انصافى و ناجوانمردى است كه انسان عاقل اين گونه آيات را در قرآن كريم ببيند و در برابر حق به تواضع برنخيزد ، من در طول مطالعاتم ، بهترين راه را براى به دست آوردن تواضع جز انديشه در آيات توحيد قرآن و دقت در روايات و دعاهايى كه معارف الهيه را توضيح داده‏اند نديده‏ام .