در زمينه وجود مفتى و فتوا در كتب روايى و فقهى و تفاسير قرآن مطالب فراوان و ارزندهاى آمده كه بازگو كردن همه آنها و توضيح و تفسير جوانب آن مطالب كتاب مستقلى را اقتضا مىكند ، به اندازهاى كه به شرح روايت اقدام شده باشد مطالبى را در اين مسئله از « آداب تعليم و تعلّم در اسلام » كه توضيحى بر « مُنْيَةُ الْمُريد » شهيد ثانى است نقل مىكنيم .مسئله افتا ـ صادر كردن حكم و فتوى ـ از مسائل بسيار مهم و در عين حال داراى پاداش بزرگ و فضيلت فراوان و موقعيت شكوهمند و گرانقدرى است ؛ زيرا مفتى و مجتهدى كه حكم و فتوا صادر مىكند وارث انبيا و پيغمبران است و مىخواهد به اداى يك واجب كفايى قيام كند . اَلْمُفْتى مَوْقِعُ نائِبٍ مِنَ اللّهِ تَعالى[448] . صادر كننده فتوا داراى مقام نيابت الهى است .
فتوا در قرآن
در قرآن مجيد آيات متعددى است كه موضوع فتوا در آنها به چشم مىخورد . يَسْتَفْتُونَكَ قُلِ اللّهُ يُفْتِيكُمْ فِى الْكَلاَلَةِ [449] .از تو درباره كلاله [ يعنى ميراث برادران و خواهران ] فتوا مىخواهند ، بگو :خدا درباره كلاله به شما فتوا مىدهد . وَيَسْتَنْبِئُونَكَ أَحَقٌّ هُوَ قُلْ إِى وَرَبِّى إِنَّهُ لَحَقٌّ [450] .و از تو خبر مىگيرند : آيا [ عذاب جاودانهاى كه به آن تهديد مىشويم ]حق است ؟ بگو : آرى ، سوگند به پروردگارم يقيناً حق است ، و شما عاجز كننده [ خدا ] نيستيد [ تا بتوانيد از دسترس قدرت او بيرون رويد . ] . يُوسُفُ أَيُّهَا الصِّدِّيقُ أَفْتِنَا فِى سَبْعِ بَقَرَاتٍ سِمـَانٍ يَأْكُلُهُنَّ سَبْعٌ عِجَافٌ وَسَبْعِ سُنْبُلاتٍ خُضْرٍ وَأُخَرَ يَابِسَاتٍ [451] .[ سپس به زندان نزد يوسف رفت و گفت : ] تو اى يوسف ! اى راستگوىِ [ راست كردار ! ] درباره هفت گاو فربه كه هفت [ گاو ] لاغر آنان را مىخورند ، و هفت خوشه سبز و [ هفت خوشه ] خشك ديگر ، نظرت را براى ما بيان كن . از اين آيات استفاده مىشود كه مقام فتوا در درجه اول حق خدا و در مرحله بعد حق انبيا و ائمه طاهرين عليهمالسلام و سپس حق آن كسانى است كه از جانب خدا و انبيا و ائمه عليهمالسلام براى مقام فتوا معين شدهاند .
لطفا منتظر باشید ...
