حقيقت مدح و ذمّ - عرفان اسلامی جلد 10

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

عرفان اسلامی - جلد 10

حسین انصاریان

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
لیست موضوعات
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

حقيقت مدح و ذمّ

امام صادق عليه‏السلام در اين فصل به مسئله بسيار مهمّى اشاره دارند كه آن مسئله از علايم خلوص و پاكى عبد است .

در قسمت اوّل روايت مى‏فرمايند :

بنده نمى‏تواند بنده خدا باشد ، مگر اين كه تعريف و مدح و تكذيب و مذمّت مردم در برابرش يكسان و مساوى باشد و حال درون او با مدح و ذم كسى تغيير نكند ، چرا كه انسان ممدوح حضرت حق و آن آدمى كه به خاطر ايمان و عمل صالح مورد مدح خدا است به مذمّت مردم مذموم نمى‏شود و آن كه مذموم خداست به تعريف و مدح مردم ممدوح نمى‏گردد .

مدح و ذم واقعى فقط در ارتباط با عالم ملكوت است ، نه در رابطه با مردم ، مردم چه خبر از حالات درون و وضع پرونده گذشته انسان دارند ، آدمى اگر ممدوح حق باشد پسنديده ورنه بدبخت و بيچاره و سيه‏روز است .

اگر تمام مردم عالم از انسان تعريف كنند ، ولى حضرت دوست مكذّب انسان باشد . آن همه تعريف مردم به اندازه پوست جُوى ارزش ندارد و اگر تمام مردم جهان انسان را مذمّت كنند ، ولى آدمى ممدوح حق باشد ، آن همه تكذيب پشيزى اعتبار ندارد .

آنان كه از همه جهت قابل مدح بودند و حريم مقدسشان از كم‏ترين مذمّت دور بود انبيا و اولياى خاص حضرت حق بودند ، بقيه انسان‏ها داراى عيب و نقص‏اند .

بدين جهت نبايد به مدح مردم دلخوش شوند و از مذمّت آنان دلگير گردند .

مدح مردم ، منزلت انسان را در پيشگاه حضرت حق اضافه نمى‏كند و به تقدير حق نسبت به عبد اثر نمى‏گذارد و هم چنان مذمّت مردم ، چيزى از آدمى كم نمى‏كند و از درجه خير انسان نمى‏كاهد .

[ وَلا تَفْرَحْ بِمَدْحِ اَحَدٍ ، فَاِنَّهُ لا يَزيدُ فى مَنْزِلَتِكَ عِنْدَ اللّهِ وَلا يُغْنيكَ عَنِ الْمَحْكومِ لَكَ وَالْمَقْدورِ عَلَيْكَ . وَلا تَحْزَنْ اَيْضًا بِذَمِّ اَحَدٍ ، فَاِنَّهُ لا يَنْقُصُ عَنْكَ ذَرَّةً وَلا يَحُطُّ عَنْ دَرَجَةِ خَيْرِكَ شَيْئاً ، وَاكْتَفِ بِشَهادَةِ اللّهِ تَعالى لَكَ وَعَلَيْكَ ، قالَ اللّهُ تَعالى :

وَكَفَى بِاللّهِ شَهِيداً [85] ]

مدح و ذمّ ديگران

به تعريف كسى شاد مشو كه با وجود گناهان و خطاها و اشتباهاتى كه بر انسان گذشته و كسى جز خدا اطلاع ندارد ، شادى معنا نمى‏بخشد ، اين مسئله را بدان كه مدح مردم به مقام تو نزد خدا اضافه نمى‏كند و به مقدرات حق و آنچه را به آن براثر حكمت و مصلحت خداوند محكومى ، اثر نمى‏گذارد .

و نيز به مذمّت مردم ناراحت مشو كه ذره‏اى از مقام و منزلتت نمى‏كاهد و از خوبيت چيزى كم نمى‏كند ، بهتر اين است كه در تمام دوران عمر به شهادت و حكم الهى اكتفا كنى ، چرا كه شهادت و حكم حق چه به نفع تو باشد و چه بر عليه تو همان حق است ، آرى ، به مدح حق دل خوش كن كه رضا و خشنودى او به منزلتت اضافه مى‏كند و اگر مورد مذمّت خدايى ، به تدارك علل مذمّت برخيز كه نارضايتى و ناخشنودى حق تو را به ورطه هلاكت و تيره‏بختى خواهد كشيد .

/ 215