آفات مراء و جدال - عرفان اسلامی جلد 10

تنها كافران در آيات خدا مجادله و ستيزه مى‏كنند [ اينان را هيچ شأن و اعتبارى نيست ] ؛ پس مبادا رفت و آمدشان در شهرها [ به خاطر قدرت نمايى ، تجارت و ثروتمند شدنشان ] تو را بفريبد .

وَلاَ تُجَادِلْ عَنِ الَّذِينَ يَخْتَانُونَ أَنْفُسَهُمْ إِنَّ اللّهَ لاَ يُحِبُّ مَن كَانَ خَوَّاناً أَثِيماً [106] .

و از كسانى كه به خود خيانت مى‏كنند دفاع مكن ؛ زيرا خدا هر كس را كه خيانت پيشه و گناه‏كار است دوست ندارد .

وَمِنَ النَّاسِ مَن يُجَادِلُ فِي اللّهَ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَيَتَّبِعُ كُلَّ شَيْطَانٍ مَّرِيدٍ [107] .

و برخى از مردم‏اند كه [ همواره ] بدون هيچ دانشى [ بلكه از روى جهل و نادانى ] درباره خدا [ با اصرار بر يك اعتقاد بى‏پايه ] برخورد خصمانه و گفتگوى ستيزآميز مى‏كنند ، و از هر شيطان سركشى پيروى مى‏نمايند .

وَمِنَ النَّاسِ مَن يُجَادِلُ فِي اللّهَ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَلاَ هُدىً وَلاَ كِتَابٍ مُنِيرٍ [108] .

و از مردمان كسى است كه همواره بدون هيچ دانشى [ بلكه از روى جهل و نادانى ] و بدون هيچ هدايتى ، و هيچ كتاب روشنى درباره خدا مجادله و ستيزه مى‏كند .

در دنباله آيه قبل مى‏فرمايد :

ثَانِيَ عِطْفِهِ لِيُضِلَّ عَن سَبِيلِ اللّهَ لَهُ فِي الدُّنْيَا خِزْيٌ وَنُذِيقُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَذَابَ الْحَرِيقِ [109] .

[ آن هم ] با حالتى متكبرانه و مغرورانه كه سرانجام مردم را از راه خدا گمراه كند ؛ براى او در دنيا رسوايى است و روز قيامت عذاب سوزان به وى مى‏چشانيم .

يُجَادِلُونَكَ فِي الْحَقِّ بَعْدَ ما تَبَيَّنَ كَأَنَّما يُساقُونَ إِلَى الْمَوْتِ وَهُمْ يَنْظُرونَ [110] .

پس از آن كه حق [ بودنِ انگيزه‏هاى رفتنت به جنگ بدر ] روشن شد با تو در اين حقّ [ روشن و آشكار ]مجادله و ستيزه مى‏كنند [ تا رأى خود را در ترك جنگ به عنوان اين كه جنگى نابرابر است ، تحميل كنند ؛ چنان از شركت در جنگ ترسيده بودند ] كه گويا به سوى مرگ رانده مى‏شوند و آن را با چشم خود مى‏بينند ! !

آفات مراء و جدال

فقيه بزرگ شيعه ، شهيد ثانى ـ صاحب دويست جلد نوشته علمى ـ در كتاب پرفايده « منية المريد فى آداب المفيد والمستفيد » در آفات و نتايج سوء مراء و جدال مى‏گويد :

بايد متوجه باشيم مناظره‏اى كه به منظور غلبه بر ديگران و اسكات طرف و تمايل عصبى به اظهار فضل صورت مى‏گيرد ، منبع و سرچشمه همه خوى‏ها و رفتارهايى است كه از نظر خداوند متعال ناستوده ولى از ديدگاه ابليس ستوده است .

همان‏گونه كه اگر كسى ميان شرب خمر و ساير گناهان و زشت‏كارى‏ها مخيّر باشد و شرب خمر را به خاطر ناچيز شمردن جرم آن ، بر ديگر گناهان ترجيح دهد و در نتيجه همين گناه به طرف گناهان ديگر كشيده شود ، همين گونه نيز اگر بر روحيه كسى حس علاقه به غلبه بر ديگران و اسكات آن‏ها در مناظره و جاه طلبى و مباهات بر ديگران چيره و مستولى گردد ، اين‏گونه تمايلات او را به اظهار و ارتكاب علنى تمام پليدى‏ها سوق مى‏دهد و بايد دانست كه جدال غير احسن و مراء و نزاع توأم با دوازده آفت است .