وظايف پول - پول، بانک، صرافی نسخه متنی

«درهم» عمومى‏تر وپايه ومعيار اساسى پول در صدر اسلام بوده است ودر مقام ارزش گذارى يا اختلاف بين درهم ودينار ويا هر نوع كالايى، «درهم» اصل و پايه بوده است. اين حديث وامثال آن به ما اجازه مى‏دهد كه اگر زمانى چند نوع پول وجود داشت يكى از آنها را -كه ثبات بيش‏ترى دارد- پايه پولى قرار دهيم.

وظايف پول

امروز همه اقتصاددانان، چهار وظيفه اصلى براى پول ذكر كرده‏اند:

1- پول ابزار اندازه‏گيرى ارزش‏هاى اقتصادى ووسيله‏اى براى مقايسه بين كالاهاى گوناگون است.

قبل از اختراع پول، ارزش كالاهاى مختلف به طور مستقيم با هم سنجيده مى‏شدند؛ مثلاً: يك پيمانه عدس با دو پيمانه نخود يا پنج پيمانه گندم ويا... ارزش گذارى مى‏شد، اما بعد از اختراع پول، ارزش‏هاى اقتصادى كالاها و خدمات با پول سنجيده شدند وپول معيار ومقياس ارزش‏هاى اقتصادى گرديد.

2- پول وسيله تسهيل مبادلات است.

مبادله كالا با كالا، همواره با مشكلات گوناگونى مواجه بوده است. به عنوان مثال: هر شخصى كه مقدار گندم اضافى داشت ومى‏خواست با آن پشم گوسفند تهيه كند مى‏بايست كسى را پيدا مى‏كرد كه اولاً:

احتياج به گندم داشته باشد و ثانياً: مقدارى پشم گوسفند اضافى داشته باشد تا مبادله مورد نظر قابل انجام باشد. حصول اين دو شرط، معمولاً به سادگى امكان پذير نبوده است. هم‏چنين برخى مشكلات ديگر، از اين قبيل نيز وجود داشتند كه در مجموع، موجب مشكل شدن مبادلات و معاملات مى‏شد.

اما در مبادله كالا با پول، بسيارى از اين مشكلات بر طرف شدند؛ زيرا هر شخص، كالايى را كه براى فروش عرضه مى‏كرد به وسيله پول، قيمت گذارى مى‏كرد وسپس با پول، مبادله مى‏كرد وآن‏گاه كالاى مورد نيازش را از هر كس -كه آن‏را براى فروش عرضه كرده بود- به وسيله پول مى‏خريد وبدين ترتيب، اختراع پول گام مهمى در تسهيل مبادلات و در نتيجه، گذار از اقتصاد معيشتى به تقسيم وتخصصّى‏شدن كارها بود.

3- پول، وسيله ذخيره سازى ارزش‏هاى اقتصادى است.

يكى از دست‏آوردهاى ارزنده پول اين است كه انسان مى‏تواند به وسيله آن، درآمد حاصل از فروش كالاها وخدماتش را ذخيره وحفظ كند تا به مرور وبا پيش آمدن موارد مصرف، كالاها وخدمات مورد نيازش را با آن بخرد البته انسان مى‏تواند درآمد حاصل از فروش كالاها و خدماتش را به صورت كالا دريافت وذخيره كند؛ ولى مبادله پول با كالاها وخدمات مورد نياز، سريع‏تر وراحت تر انجام مى‏گيرد واز اين نظر پول مطلوبيت همگانى دارد.

البته آمارها ومشاهده‏هاى اقتصادى دهه‏هاى اخير نشان مى‏دهد كه مردم در دوران تورّم ترجيح مى‏دهند پس‏اندازها وذخاير اقتصادى خود را به شكل كالاهاى با دوام نگه‏دارى كنند تا از دست‏برد تورم محفوظ بماند. اگر روزى، مثل دوران تورم پول نتواند وسيله ذخيره‏سازى ارزش‏هاى اقتصادى به نحو مطلوب باشد، مقدار ارجح بودن خود را از دست مى‏دهد.

4- پول ابزار اجراى سياست‏هاى اقتصادى است.

پول سال‏ها است كه سه وظيفه اوليه خودرا ايفا مى‏كند؛ امانقش عنوان اخير در سال‏هاى كنونى اهميت بيش‏ترى يافته است. به همين دليل، روشن‏شدن ميزان‏نقش وتأثير سياست‏هاى پولى وآثار چندگانه هر يك از اين سياست‏ها و تبيين ديدگاه اسلام در مورد آنها دقت وتحقيق فراوانى را مى‏طلبد. به خصوص از اين جهت كه برخى از اين سياست‏هاى پولى تأثير عميقى بر توزيع درآمد وثروت به‏جا مى‏گذارند و توزيع درآمد از نظر اقتصاد اسلامى بسيار اهميت دارد.

سياست‏هاى پولى گاهى تنها از جانب يك حكومت و گاهى از ناحيه چند حكومت -كه سياست واحدى در پيش گرفته‏اند- اعمال مى‏شود. در نظام اسلامى بايد سياست‏هاى پولى در همان چهارچوب انجام گيرد.

ارزش پول

به طور كلى هر پولى داراى دو نوع ارزش است: ذاتى و اعتبارى.

ارزش ذاتى پول، ارزشى است كه پول با قطع نظر از نقشى كه بر آن حك شده، به سبب جنس وذات خود دارا است؛ مثلاً: اگر سكه طلا را ذوب كنند كه نقش روى آن از بين رود؛ طلاى ذوب شده باز هم ارزش ذاتى خود را دارد.

ارزش اعتبارى پول، ارزشى است كه از اعتبار وقرارداد حكومت‏ها و مردم براى پول ايجاد مى‏شود.