ب) مصباح الشريعة - کتاب های حدیثی از نگاه امام خمینی (ره) نسخه متنی

ب) مصباح الشريعة

سيّد بن طاووس مى گويد:

(… مصباح الشريعة و مفتاح الحقيقة) را كه از امام صادق(ع) نقل شده است, همراه خود داشته باشد; زيرا اين كتاب, در موضوع حركت به سوى خداى متعال و آگاهى بر اسرار, بسيار با ارزش است.6

مرحوم حاجى نورى در (خاتمة مستدرك الوسائل), مفصلاً درباره اعتبار اين كتاب, بحث نموده و سخنان علمايى را كه صحّت آن را پذيرفته اند, نقل كرده است. آن گاه به بحث از روايات اين كتاب پرداخته و مى گويد: گرچه روايات اين كتاب با ساير روايات ائمه اطهار(ع) شباهتى ندارد; ولى لازم نيست كه تمام روايات, مشابه يگديگر باشند و شهادت علماى بزرگ به اعتبار اين كتاب, براى اثبات اعتبار آن كفايت مى كند.7

حضرت امام(ره) در آثار اخلاقى و عرفانى خود, فراوان به اين كتابْ اعتماد كرده و محتواى آن را به عنوان حديث, نقل مى نمايد و بلكه شايد بتوان گفت در مباحث اخلاقى, به اين كتاب, بيش از هر كتاب ديگرى اعتماد كرده است;8 ولى در مباحث فقهى خود, هرگز به آن اعتماد ندارد و فرموده است:

به هر حال, متن اين كتاب, خود, بهترين شاهد است كه نمى تواند حديث باشد; زيرا با ساير روايات, هماهنگى ندارد و از اين جهت, شايد بتوان گفت كه اين كتاب, ساخته و پرداخته عالمانى است كه گرايش هاى عرفانى داشته اند و برداشت هاى خود را از كلمات ائمه دين, در اين كتابْ بيان داشته اند.9

به هر حال, وقتى ملاك ارزيابى كتاب حديثى به صورت استحسانى و شخصى باشد, عالمى چون امام خمينى(ره), ادّعا مى كند كه عبارتها و مضامين (مصباح الشريعة), شاهد بر حديث نبودن آن است و عالم ديگرى چون علامه مجلسى اوّل (آن گونه كه حاجى نورى از او نقل كرده است)10 ادّعا مى كند كه قوّت مضمون و زيبايى احاديث (مصباح الشريعة), دليل بر صدور آن از معصوم است.

ج) كتاب من لايحضره الفقيه

اين كتاب, دومين كتاب از كتب اربعه حديثى شيعه است. در اعتبار اين كتاب و صحّت انتساب آن به شيخ صدوق, هيچ شكّ و ترديدى وجود ندارد; ولى آيا مرحوم صدوق به شرطى كه در مقدمه كتاب ذكر كرده است, وفادار باقى مانده است يا خير؟

وى در ابتداى اين كتاب مى فرمايد:(تنها چيزى را كه بين خود و خداى متعالْ حجّت مى دانم, نقل مى كنم);11 امّا با توجّه به آنكه روايات ضعيف فراوانى در اين كتابْ يافت مى شود, چگونه مى توان گفت كه مرحوم صدوق, تمام آن را حجّت مى دانسته است.

معروف است كه شيخ صدوق, اين جمله را در ابتداى كتابْ فرموده; امّا پس از آنكه مقدارى پيش رفته است, تصميم خود را تغيير داده و يا آنكه اين عهد را فراموش كرده است. امام خمينى(ره) نيز همين نظر را پذيرفته و مى گويد: