نگاهى به وصاياى امام على(ع) به جوانان - نگاهی به وصایای امام علی(ع) به جوانان نسخه متنی

نگاهى به وصاياى امام على(ع) به جوانان

محمد سبحانى نيا

نگاهى به مطالب گذشته:

در شـماره هاى پيش به هشت مورد از عوامل مهم دست يابى به آرامش و غـلبه بر اضطراب و نگرانى اشاره كرديم كه عبارت بودند از:

1.تـقـويت ايمان;

2. دعا;

3. تحكيم مبانى خانواده;

4. بهبود شيوه هـاى تعليم و تربيت;

5. آمادگى روحى;

6. صبر و خويشتن دارى;

7.تغافل;

8. نسبت سنجى.

به مناسبت نام گذارى امسال به سال اميرالمومنين على(ع) كه مقام مـعـظم رهبرى آن را مطرح كردند و لزوم انتشار و ويژه نامه امام على(ع), ادامه بحث را در شماره آينده پى خواهيم گرفت.

در ايـن شـماره خطوط كلى و محورهاى اصلى وصاياى امام على(ع) به جـوانـان را بررسى مى كنيم. منبع اصلى اين نوشتار نامه سى ويكم نهج البلاغه است كه حاوى رهنمودهاى پدرى نمونه به جوانى نمونه و در حـال رشـد اسـت. ايـن نـامـه كـه از مـشـهـورتـريـن وصـاياى امـيـرالـمـومـنين(ع) است و به قول سيد رضى(ع) پس از مراجعت از (صـفـيـن) در مـحلى به نام (حاضرين) به فرزندشان حسن بن على(ع) مـرقـوم داشته اند, شيعه و سنى به آن توجه كرده اند به طورى كه دانـشمند معروف اهل سنت, ابواحمد حسن بن عبدالله بن سعيد عسكرى دربـاره آن گـفته است: (اگر از حكمت عملى چيزى يافت شود كه لازم بـاشـد بـا طلا نوشته شود, همين رساله است كه امام على(ع) در آن جـمـيع ابواب علم و طرق سلوك و تمام منجيات و مهلكات و راه هاى هدايت و مكارم اخلاق و اسباب سعادت و طرق رهايى از اين مهلكه ها و وصـول بـه بـالاتـريـن درجات كمال انسانى را با بهترين عبارات بيان فرموده است.)1
مـخاطب امام على(ع) در اين رساله تنها فرزندش امام حسن(ع) نيست بـلـكـه آن حـضرت با سخنان حكيمانه خود به همه جوانان حقيقت جو تـوجـه كـرده است. گرچه غور در درياى بى كران معارف نهج البلاغه با بضاعت اندك ما سازگار نيست ولكن:

بـا تـوجه به محدوديت صفحات, چند اصل مهم تربيتى را بيان و متن كـامـل نامه را به خوانندگان محترم به ويژه نسل جوان واگذار مى كنيم.

1. تقوا و پاك دامنى:

مـهـم ترين سفارش امام(ع) به فرزند دلبندش, تقواى الهى است, آن جـا كـه مى فرمايد: (واعلم يا بنى ان احب ما انت آخذ به الى من وصيتى تقوى الله2; پسرم, بدان محبوب ترين چيزى كه از ميان گفته هـايـم در ايـن وصـيـت نـامه به آن تمسك مى جويى, تقواى الهى و پرهيزكارى است.)
حصار مستحكم

اهـمـيـت و جـايـگـاه تقوا براى جوانان آن وقت معلوم مى شود كه تـمايلات و احساسات دوره جوانى مد نظر قرار گيرد. براى جوانى كه در مـعـرض طـغـيـان غـرايـز و احساسات تند و شكوفايى خواهش هاى نـفـسـانـى و غـريزه جنسى و تخيلات موهوم به سر مى برد, تقوا به مـنزله قلعه و حصار مستحكمى است كه او را از تاخت و تاز دشمنان مـصـون مـى دارد و مـانند سپرى است كه از اصابت تيرهاى زهراگين شـياطين باز مى دارد. امام على(ع) مى فرمايد: (اعلموا عبادالله ان الـتـقـوى دار حـصـن عزيز3; بدانيد اى بندگان خدا, تقوا دژى مستحكم و غيرقابل نفوذ است.)
اسـتـاد مطهرى(ره) مى گويد: (نبايد تصور كرد كه تقوا از مختصات ديـن دارى اسـت, از قـبيل نماز و روزه, بلكه تقوا لازمه انسانيت اسـت. انـسان اگر بخواهد از طرز زندگى حيوانى و جنگلى خارج شود ناچار است كه تقوا داشته باشد.)4
جـوان هـمـواره بـيـن دوراهى قرار دارد و به سوى دو نقطه متضاد كـشـيـده مى شود. از يك طرف, نداى وجدان اخلاقى و الهام الهى او را بـه سـوى خـوبـى ها سوق مى دهد و از طرف ديگر غرايز درونى و نـفـس امـاره و وسـاوس شيطانى او را به ارضاى خواهش هاى نفسانى فـرمـان مى دهد. در اين جنگ و گريز تنها جوانى مى تواند از اين صحنه كشمكش و نزاع بين عقل و شهوت, خير و فساد و پاكى و آلودگى بـه سـلامت خارج شود كه خود را به سلاح ايمان و تقوا مجهز كرده و از ابتداى جوانى به خودسازى و جهاد با نفس بپردازد.