لطفا منتظر باشید ...
7. آداب معاشرت و دوستى:
شكى نيست كه بقا و دوام دوستى منوط به رعايت حدود دوستى و آداب مـعـاشـرت اسـت. دوسـت گرفتن آسان است اما نگه دارى آن مشكل تر اسـت. امـام عـلـى(ع) در قسمتى ديگر از نامه مبارك خود به نكات ظـريـفـى كـه موجب پايدارى پيوند دوستى است, اشاره مى كند و مى فـرمايد: ناتوان ترين مردم كسى است كه از دوست گرفتن عاجز باشد و ناتوان تر از او فردى است كه دوست را از دست بدهد.38بـعـضى جوانان از عدم ثبات و ناپايدارى روابط دوستانه شكايت مى كـنـنـد, كـه دلـيـل عمده آن رعايت نكردن حدود دوستى و افراط و تـفـريـطـ در رفـاقـت است. به طور يقين عمل به دستورات و نصايح سودمند امام على(ع) مى تواند در حل اين مشكل كارساز باشد.محورهاى كلى سخنان امام على(ع) در اين قسمت عبارت است از:الـف) اعتدال در دوستى: افراط در دوستى و تجاوز از حريم اعتدال در دوران جوانى كم وبيش ديده مى شود, و دليل آن انگيزه عاطفى و احـساسات دوران جوانى است. اين عده از جوانان در ايام دوستى به رفـيـق خـود بـيـش از حـد ابراز علاقه و محبت مى كنند و در ايام جـدايـى بـيـش از حـد ابراز مخالفت و دشمنى مى كنند تا جايى كه مـمـكـن اسـت بـه كارهاى خطرناكى دست بزنند. توصيه امام على(ع) مـيـانـه روى در رفـاقـت است. آن حضرت مى فرمايد: با دوست مورد عـلاقـه ات به مدارا اظهار دوستى كن, شايد روزى دشمنت گردد و در اظـهار بى مهرى به كسى كه بر او خشم گرفته اى مدارا كن, چه بسا مـمـكـن است دوستت گردد.38 در اين نامه نيز آن حضرت مى فرمايد:اگـر خـواسـتـى رابـطـه ات را با برادرت قطع كنى راهى را برايش بـگذار كه اگر روزى خواست برگردد, راه بازگشت داشته باشد. سعدى در ايـن بـاره مـى گـويد: (هر آن سرى كه دارى با دوست در ميانه مـنـه, چه دانى كه وقتى دشمن گردد و هر گزندى كه توانى به دشمن مرسان, باشد كه وقتى دوست شود.)39
ب) مـحـبـت متقابل: دوستى و رفاقت براساس محبت متقابل است. اگر يـكـى از دو طـرف خـواهـان برقرارى رابطه و ديگرى بى ميل باشد, نـتـيجه اى جز ذلت و خوارى مشتاق دوستى نخواهد داشت. از اين رو امام على(ع) در نامه مبارك مى فرمايد: (لاترغبن فيمن زهد عنك40; به كسى كه به تو علاقه ندارد, ابراز علاقه مكن.) شاعر مى گويد:چه خوش بى مهربانى هر دو سر بى
وگرنه مهربانى درد سر بى
ج) حـفظ رابطه دوستى: امام على(ع) به حفظ رابطه دوستى تاكيد مى ورزد و از عـوامـلـى كه موجب تحكيم آن مى شود, ياد مى كند و مى فـرمـايـد: اگـر رفيقت امساك ورزيد, تو بذل و بخشش داشته باش و هـنگام فاصله گرفتن او, تو نزديك شو و هنگام سخت گيرى او, نرمش داشـتـه باش و هنگام ارتكاب گناه و خطا, عذرش را بپذير. اما از آن جـا كـه بعضى ظرفيت كمى داشته و بزرگوارى و احسان را حمل بر حـقـارت ديگرى و زرنگى خود مى كنند, آن حضرت مى فرمايد: در همه ايـن موارد موقع شناس باش و برحذر باش از اين كه آن چه گفته شد در غـيـر محلش قرار دهى يا درباره كسى كه اهليت ندارد به انجام برسانى.نكته ديگر نصيحت كردن به رفيق و خيرخواهى براى او است. آن حضرت مـى فـرمـايد: خيرخواهى ات را به دوستت خالص كن, خواه خوش آيند دوستت باشد و خواه خوش آيند او نباشد.41
