لطفا منتظر باشید ...
شماره مقاله:123
آداب المُتَعَلّمِين، كتاب در راهنمايي تعليم و تربيت اسلامي، به زبان عربي از
برهان‌الدين زُرنوجي حنفي (د 519ق/1125م). اين كتاب داراي 14 فصل با اين مطالب است:
1. حقيقت علم، 2. نيّت از آموزش علم، 3. گزينش علم و استاد و شريك آموزش و ثبات بر
آنها، 4. بزرگ‌داشتن علم و اهل آن، 5. جدّيّت و مداومت در آموزش و همّت بر آن، 6.
آغاز سَبَق و مقدار و ترتيب آن، 7. توكّل، 8. زمان تحصيل علم، 9. شفقت و نصيحت، 10.
استفاده از وقت، 11. ورع، 12. آنچه موجب حفظ و آنچه موجب نسيان است، 13. آنچه موجب
افزايش و كاهش روزي و عمر گردد، 14. اشعاري مربوط به مطالب كتاب.
در اين كتاب از شاعران و دانشمندان اهل سنّت بسيار ياد شده و اشعار و اندرزهايي از
آنان به مناسبت آمده است. برخي از نسخه‌‌نويسان، نام و سخنان اين دانشمندان را حذف
كرده و يا دگرگون ساخته و تأليف كتاب را به خواجه نصير‌الدين طوسي (597
ـ672ق/1201ـ1274م) نسبت داده‌اند. نسخه‌اي از اين كتاب در حاشية كتاب الهدايه (جزو
جامع المقدّمات) چاپ شده است. اين نسخه، مانند بيش‌تر نسخه‌هاي مشابِه منسوب به
خواجه نصير، تنها شامل 12 فصل است، يعني فصول چهارم و چهاردهم را ندارد. از اين
كتاب نسخه‌هاي خطي فراواني در كتابخانه‌هاي ايران (تهران، مشهد، قم، همدان)،
پاكستان، مصر و جز آن موجود است.
مآخذ: آخوند همدان، فهرست خطي، ص 286، 406؛ آستان قدس، فهرست، 6/371ـ373؛ آقابزرگ،
الذّريعه، 1/15، 26ـ 28؛ آيت‌الله مرعشي، فهرست خطّي، 3/319، 320؛ اهدايي مشكوه،
فهرست خطي، 6/2114، 2115؛ بروكلمان، ذيل، 1/928؛ چهاركتابخانة مشهد، فهرست خطّي، ص
203؛ الخّشّاب، يحيي، «كتاب آداب المتعلّمين» مجلّهُ معهد المخطوطات العربيّه،
قاهره، 1376ق، 3(1)/267ـ284؛ حسيني، احمد، دليل المخطوطات العربيّه، قم، علميّه،
1397ق، 1/265؛ دانش‌پژوه، محمدتقي، «مؤلّف آداب المتعلّمين» راهنماي كتاب، س 19،
شم 4ـ6 (تير و شهريور 1335ش)، ص 427ـ429؛ دانشكدة ادبيّات، فهرست خطّي، 8/8، 9،
10؛ دانشكدة الهيّات، فهرست خطي، ص 441؛ دانشكدة حقوق، فهرست خطّي، ص 229، 230؛ دو
كتابخانة مشهد، فهرست خطّي، ص 569؛ سپهسالار (سابق)، فهرست خطي، 3/16، 17؛ سركيس،
يوسف اليان، معجم المطبوعات العربيه، 1/969؛ سيّد، ايمن فؤاد، فهرس مخطوطات
دارالكتب، قاهره، دارالكتب، 1380ق، 1/410؛ شوراي ملّي (سابق)، فهرست خطّي، 9/528،
529، 10/216؛ فيضيّة قم، فهرست خطّي، 2/149، 177؛ كتابخانة مركزي و مركز اسناد،
فهرست خطي، 16/382؛ گنج‌بخش، فهرست خطي، 2/439، 440؛ مشار، خانبابا، فهرست چاپي
عربي، ص 4؛ ملّي تبريز، فهرست خطّي، 1/8، 9، 10؛ منزوي، احمد، فهرست خطّي، 2/1491،
1492؛ وزيري يزد، فهرست خطي، 3/1070، 4/1183.
محمدعلي مولوي
