لطفا منتظر باشید ...
شماره مقاله:126
آدابُ الُمُلوك، شرحي فارسي بر فرمان نامة اميرالمؤمنين علي(ع) خطاب به مالك بن
حارث بن عبدِيَغوث نخعي معروف به مالك اشتر (ه م) كه به هنگام واگذاري حكومت مصر
به وي صادر شد. اين شرح نوشتة ميرزا محمدرفيع الحسني الحسيني الطباطبائي التبريزي
(د 1326ق/1908م) ملقب به نايب الصّدر و نظام‌العلماء، فرزند ميرزا علي اصغر مستوفي
است.
ميرزا رفيع كه در انديشة جمع‌آوري نصايح اخلاقي براي حكمرانان و ديگر طبقات مردم
بود، نامة علي(ع) به مالك اشتر را وافي به مقصود خويش دانسته و به شرح آن پرداخت.
مؤلف عهدنامه (فرمان نامه) را به عبارات كوتاه تحت عنوان «اصل» تقسيم مي‌كند و بعد
از هر «اصل» ترجمة آن به فارسي و سپس شرح آن را با شواهدي از احاديث، حكايتهايي از
پيشوايان دين و خلفا و پادشاهان، و گاه شعر يا ضرب‌المثل مي‌آورد. در اين شرح از
منابعي چون: اخلاق ناصري، مجمع‌البحرين، اخلاق محسني، زينه‌المجالس، كشكول شيخ
بهايي، بحارالانوار، انوار نعمانيه، زهرالرّبيع و جواهر الايقان، استفاده شده، اما
در همه جا مرجع ذكر نگرديده است. موضوعاتي كه ميرزا رفيع در اين كتاب با تفصيل
بيش‌تري به آنها پرداخته است، عبارتند از آداب حسنه، آداب ملكداري، قضّية
اولوالامر، وظايف قاضي، خراج، ختم كلام با اشاره‌اي كوتاه به شهادت علي(ع) و مالك
اشتر.
آداب الملوك در 1320ق/1903م در تبريز با چاپ سنگي در 323 صفحه (مقدمه و متن) بدون
فهرست منتشر شده است.
مآخذ: آقابزرگ، الذّريعه، 1/29؛ نظام‌العلماء، محمد رفيع، آداب الملوك، تبريز،
1320ق، جم؛ همو، سفرنامة رضوي، تبريز، 1324ق، ص 1ـ2، 189 و بعد؛ همو، مجالس
نظاميّه، تبريز، 1319ق، ص 344ـ 348.
ناصر شعار
