لطفا منتظر باشید ...
شماره مقاله:221
آشباخ، يوزف ريترفون ، (1801-1882)، محقق و مورخ آلماني و يکي از متخصّصان تاريخ
اسلام در اسپانيا.
زندگي: آشباخ در هوخست آلمان متولّد شد. تحصيلاتش را در هايدلبرگ با فلسفه و الهيات
آغاز کرد، ولي پس از چندي به تاريخ روي آورد. در 1842م به استادي کرسي تاريخ در
دانشگاه بن آلمان، منصوب شد. در 1853م مسئوليت همين کرسي را در دانشگاه وين به
عهده گرفت و تا 1872م در اين مقام باقي ماند و سرانجام در 25 آوريل 1882م در اين
شهر درگذشت. از آنجا که آشباخ بيشتر زندگي علمي خويش را در وين گذرانده است، در
پارهاي منابع او را اتريشي خواندهاند.
آثار: محور بيشتر پژوهشهاي آشباخ دورههايي از تاريخ اسپانياست که غالباً بهطور
مستقيم يا غيرمستقيم با تاريخ نفوذ و گسترش اسلام در جنوب غربي اروپا ارتباط پيدا
ميکند. مهمترين آثار او در اين زمينه بدين قرار است:
1. «تاريخ اسپانياييها و پرتغال در زمان سيادت مرابطان و موحدان» ، 2 جلد (چ
1833-1837). جلد اول شامل تاريخ مرابطان (448-541ق/1056-1147م)، امپراتوري
کاستيلينها و پيدايش پادشاهي پرتغال، جلد دوم حاوي تاريخ موحّدان
(524-667ق/1130-1269م) و سيطرة مسيحيان بر شبهجزيرة پيرنه (اسپانيا). مرابطان و
موحدان نام 2 سلسله از سلسلههاي اسلامي است که بيش از 2 قرن بر شمال آفريقا و
اسپانيا فرمان راندند. آنان در اسپانيا طي جهادهاي متعدد، فرمانروايان عيسوي را رام
خويش ساختند و ماية گسترش و رونق فرهنگ اسلامي در اين شبهجزيره شدند. کتاب نامبرده
با عنوان تاريخالاندلس في عهدالمرابطين والموحدين به کوشش محمّد عبدالله عنان به
عربي ترجمه شده است.
2. «تاريخ امويان در اسپانيا» دو جلد (1829م). شامل شرح پيشرفتهاي قواي اسلام در
اندلس در دوران حکومت بنياميه و ظهور امپراتوري مسيحي در اسپانيا. اين کتاب يکي از
منابع محمدعبدالله عنان در تأليف کتاب معروفش دولهالاسلام في اندلس است.
3. «تاريخ ويزيگوتها» (1872م). شامل تاريخ ويزگوتها يا گوتهاي غربي. ويزگوتها مردمي
بيابانگرد از نژاد ژرمن بودند که همراه با گوتهاي شرقي در قرن 3م در جنوب شرقي
اروپا ماندگار شدند و کم کم به تأسيس يک پادشاهي موفق گشتند. در قرن 5م دستههاي
عظيمي از آنان به اسپانيا مهاجرت کردند. در اواخر قرن 7م اعراب از ضعف سياسي
ويزيگوتها استفاده کردند و سپاهي از بربرها و عربها در جبلالطارق پياده کردند و
نيروهاي ويزيگوتها را از ميان بردند. بر اثر گسترش قدرت مسلمانان در جنوب اسپانيا،
ويزيگوتها به کوههاي شمال اين کشور روي آوردند و پادشاهي اسپانيايي ـ گوتيک خود را
در 99ق/718م در آنجا بنياد نهادند. در اين نقطه از اسپانيا بود که انحطاط و خروج
مسلمانان آغاز شد. مقداري از تحقيقات آشباخ نيز دربارة مورها (مغربيها) است.
اسپانياييها و پرتغاليها به تازهواردان مسلمان که مخلوطي از اعراب و بربرهاي شمال
آفريقا بودند، نام «مور» دادند، ولي رفتهرفته اين اصطلاح با کلمة «مسلمان» (و
بالأخص مسلمانان شمال آفريقا) مترادف شد.
مآخذ: آمريکانا، اينترنشنال، ذيل «Visigoths» بستاني (فؤادافرام)؛ لين پول،
استانلي، طبقات سلاطين اسلامي، ترجمة عباس اقبال، تهران، دنياي کتاب، 1363ش، صص
34-40، نيز:
London University, Library Catalogue of the School of Oriental and African
Studies, I, 1963; University of Chicago, Catalog of the Oriental Institute
Library, I. P. 254; Webster's Biographical Dictionary, 1980.
مجدالدين کيواني
