فرهنگ بزرگ جامع نوین عربی به فارسی نسخه متنی

اَلْ: بر سه گونه است اول اسم موصول به معنى الذى و آن بر سر اسم فاعل و مفعول درآيد و گاه باشد كه در شعر بر سر ظرف يا جمله اسميه يا فعل مضارع نيز داخل شود دوّم حرف تعريف و آن يا عهديه است يا جنسيه، عهديه يا اشاره بمعهود ذكرى است يا بمعهود در ذهن يا حاضر نزد متكلم مانند فيها مِصباحٌ الْمِصباح و مانند اِذْ هُما فِى الْغارِ - وَالْيَوْمَ اَكْمَلْتُ لَكُمْ دينَكُمْ و جنسيه همچنين سه قسم است، يا استغراق افراد يا استغراق صفات يا تعريف ماهيت مانند خُلِقَ الْاِنْسانُ ضَعيفاً يعنى كُلُّ اِنْسانٍ و مانند زَيْدٌالرَّجُلُ عِلْماً يعنى زيد جامع كل صفات اَلرَّجُل است و مانند جَعَلْنا مِنَ الْماءِ كُلَّ شَىْ ءٍ حَىٌّ يعنى از ماهيت آب (نه از هر آبى) هر چيز زنده و آفريده شده، سوّم زائده لازم و غير لازم: لازم مانند اَلَّتى، اَلْنَّضَر، اَلْكَعْبَة، اَلْبَيْت، اَلْمَدينَة، اَللاَّت، اَلْعُزى، و غير لازم مانند اَلْحُسَيْن اَلْعَبَّاس، اَلضَّحَّاك و اين قسم متوقف بر سماع است.

اَلّ: ناله با دعا و زارى است.

اِلّ: پيمان و سوگند، همسايه و خويشى، اصل نيكو، معدن، كينه و دشمنى، ربوبيت، قسم، قرابت، اسم خداى متعال و هر اسم كه اضافه شود آخر آن بلفظ = ال و ايل مانند جبرئيل و اسرائيل و غيره اسم مضاف است بسوى خدا، پيغام و وحى و الهام، زنهار، فغان و ناله وقت مصيبت.

لا يَرقُبُونَ فى مُؤْمِنٍ اِلاَّ وَ لا ذِمَّةً (آيه): مشركان درباره هيچ مؤمنى قرابت و پيمانى را رعايت نميكنند.

عَجَبَ رَبُّكُمْ مِنْ اِلِّكُمْ وَ اَلَّكُمْ (حديث): شگفتى نمود خداى از ناله و زارى شما.

اُلّ: نخستين.

مالَهُ اُلٌّ وَ غُلٌّ: نيست براى او رنج و قيد.

اَلَّة - اَلّ و اِلال، ج: نيزه كوچك كه پيكان آن پهن باشد، گوسفند ماده، سلاح و جميع آلات جنگ، چوبى كه بر سر آن دو شعبه باشد، آواز و صداى آب جارى، يك بار به حربه زدن.

اِلَّة - اِلَل، ج: قرابت و خويشى، طرز و روش ناله و نالندگى.

اُلَّة و اَليلَة - اُلَل، ج (اول): چارپائى كه چراگاه آن دور باشد.

اَلَل: صفحه كارد، كوتاهى، كجى دندان بالا بسوى داخل دهن.

اَلَلان: دو صفحه كارد، دو جانب كتف، دو پاره گوشت شانه.

اَليل: تفتگى و بى آرامى تب و ناله، صداى سنگ ريزه ها و سنگ، صداى آب.

لَهُ الْوَيْلُ وَ الْاُلَيْلُ: او را عذاب و ناله و فرياد است.

مِئَلّ: سريع و تيزرو.

فَرَسٌ مِئَلٌ: اسب تيزرو.