مستحبات نماز طواف - مناسک حج همراه با حواشی مراجع معظم تقلید نسخه متنی

ج ـ اگر وقت وسعت دارد صبر كند تا پاك شود و نماز را بخواند و بقيه اعمال راانجام دهد ، و چنانچه وقت تنگ باشد سعى و تقصير عمره تمتع را انجام دهد و مُحرمشود به حج تمتع ، و بعد از طواف حج يا قبل از آن⁽²⁶⁰⁾ ، نماز را بخواند و سپس بقيه اعمال را انجام دهد⁽²⁶¹⁾ .[س ـ] كسى كه نمازش را غلط مى خواند و وقت تصحيح آن را ندارد مى فرمائيد نماز طواف را به همان كيفيت كه مى تواند خودش بخواند ، آيا چنين كسى مى تواند عمره مفرده مستحبى بجا بياورد ؟
ج ـ اشكال ندارد⁽²⁶²⁾ .* [س ـ] شخصى طواف عمره را بجا آورده و بدون نماز و سعى ، تقصير كرده است ، تكليف او چيست ؟
ج ـ بايد نماز و سعى را بجا آورد ، و با فرض جهل⁽²⁶³⁾ يا نسيان اعاده تقصير لازم نيست اگرچه احوط است⁽²⁶⁴⁾ .[س ـ] آيا مقصود از « نماز طواف نزد مقام » پشت مقام است يا شامل دو طرف مقام نيز مى شود ؟
ج ـ بايد خلف مقام باشد⁽²⁶⁵⁾ .[س ـ] اگر كسى نماز را در غير از مقام ابراهيم بخواند و با اعتقاد به صحت آن بقيه اعمال را انجام دهد ، وظيفه او چيست ؟
ج ـ فقط نماز را بايد اعاده كند .

* [س ـ] اگر پشت مقام ابراهيم دو طبقه شود ، آيا نماز در طبقه بالا يا زير زمين صحيح است ؟
ج ـ در صورتى كه احراز نشود خلف مقام نماز خوانده ، صحيح نيست .

[س ـ] شخصى نماز طواف را به اعتقاد اينكه حِجر اسماعيل مقام ابراهيم است در حجر اسماعيل خوانده ، چه بايد بكند ؟
ج ـ بايد نماز را اعاده كند .

[س ـ] آيا نماز طواف واجب را مى توان با نماز جماعت يوميه بجا آورد ؟
ج ـ صحت آن محل اشكال است⁽²⁶⁶⁾ .[س ـ] پشت مقام تا چه اندازه اى صادق است ، و آيا حد معينى نمى توان براى آن فرض كرد ؟
ج ـ عرفى است .

[س ـ] آيا فاصله انداختن بين طواف و نماز به مقدار دو ركعت نماز اشكال دارد ، و اصولاً چه مقدار فاصله مُخلّ است ؟
ج ـ مانع ندارد⁽²⁶⁷⁾ ، و ميزان مبادرت عرفيه است . و در هر صورت با تأخير نماز ، اعاده طواف لازم نيست⁽²⁶⁸⁾ .[س ـ] گاهى طواف تا نزديك تالارهاى مسجد مى رسد⁽²⁶⁹⁾ ، آيا در اين صورت مى شود نماز طواف را پشت سر طواف كنندگان بجا آورد ، و آيا صدق پشت مقام مى نمايد ؟
ج ـ صدق خَلْف ، به نظر عرف است⁽²⁷⁰⁾ .** [س ـ] شخصى محرم به احرام عمره تمتع ، وارد مكه شده است و هفت روز مثلاً در مكه توقف دارد و نماز او غلطهاى زيادى دارد ، آيا واجب است كه تا آخر وقت در احرام بماند و نمازش را اصلاح كند و بعد شروع به طواف كند يا وظيفه ديگرى دارد ؟
ج ـ لازم نيست تا آن وقت صبر كند ، و اگر بعد از طواف تا قبل از فوات موالات عرفيه بين طواف و نماز نتواند غلطهاى خود را درست كند ، به هر نحو مى تواند نماز بخواند⁽²⁷¹⁾ .[س ـ] اينجانب چند سال قبل به مكه معظمه مشرف شدم و در آنجا اولاً نماز طواف نساء و نماز طواف براى هر دو طواف واجب را كه يكى عمره مفرده و ديگرى حج مى باشد نخوانده ام و ثانياً در تعداد اشواط طواف دوم هم در شك مى باشم ، لطفاً مرا راهنمايى كنيد .

ج ـ اگر بعد از طواف و انصراف از آن ، شك در عدد اشواط كرده ايد به شك اعتنا نكنيد و نمازهايى را كه نخوانده ايد اگر نمى توانيد به مكه برويد در محل خود بخوانيد و تا نخوانده ايد حرمت نساء باقى است⁽²⁷²⁾ .

مستحبات نماز طواف

[م ـ] در نماز طواف مستحب است بعد از حمد در ركعت اول سوره توحيد و در ركعت دوم سوره جحد را بخواند ، و پس از نماز ، حمد و ثناى الهى را بجا آورده و صلوات بر محمد و آل محمد بفرستد و از خداوند عالم طلب قبول نمايد و بگويد⁽²⁷⁴⁾ .« أللَّهُمَّ تَقَبَّلْ مِنّي وَلا تَجْعَلْهُ آخِرُ الْعَهْدِ مِنّي . أ لْحَمْدُ للهِ بِمَحامِدِهِ كُلِّها عَلى نَعْمائِهِ كُلِّها حَتى يَنْتَهِي الْحَمْدُ إلى ما يُحِبُّ وَيَرْضى ، أللَّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَتَقَبَّلْ مِنّي وَطَهِّرْ قَلْبِي وَزَكِّ عَمَلي » .

و در روايت ديگر است :

« أللَّهُمَّ ارْحَمْنِي بِطاعَتي اِيَّاكَ وَطاعَةِ رَسُولِكَ (صلى الله عليه وآله) أللَّهُمَّ جَنِّبْنِي أنْ أ تَعَدّى حُدُودَكَ وَاجْعَلْنِي مِمَّنْ يُحِبُّكَ وَيُحِبُّ رَسُولَكَ وَمَلائِكَتَكَ وَعِبادَكَ الْصّالِحِينَ » .

و در بعضى از روايات است كه حضرت صادق (عليه السلام) بعد از نماز طواف به سجده رفته و چنين مى گفت :

« سَجَدَ لَكَ وَجهِي تَعَبُّداً وَرِقّاً لا إلهَ إلاّ أنْتَ حَقّاً حَقّاً الأوَّلُ قَبْلَ كُلِّ شَيء وَالاْخِرُ بَعْدَ كُلِّ شَيء وَها أنَا ذا بَيْنَ يَدَيْكَ ناصِيَتي بِيَدِكَ فاغْفِرْ لي إنَّهُ لا يَغْفِرُ الذَّنْبَ الْعَظيمَ غَيْرُكَ فَاغْفِرْ لِي فإنّي مُقِرٌّ بِذُنُوبي عَلى نَفْسي وَلا يَدْفَعُ الذَّنْبَ الْعَظِيمَ غَيْرُكَ » .

و بعد از سجده ، روى مبارك آن حضرت از گريه چنين بود كه گويا در آب فرو رفته باشد .

فصل ششم :
سعى و بعض احكام آن

[م ـ] واجب است بعد از بجا آوردن نماز طواف سعى كند بين صفا و مروه كه دو كوه معروفند .

[م ـ] مراد از سعى آن است كه از كوه صفا برود به مروه و از مروه برگردد به صفا .

[م ـ] واجب است سعى بين صفا و مروه هفت مرتبه باشد كه به هر مرتبه شوط گويند ، به اين معنى كه از صفا به مروه رفتن يك شوط است و از مروه به صفا برگشتن نيز يك شوط است .

و اگر از مروه شروع كند هر وقت فهميد⁽²⁷⁶⁾ بايد اعاده كند ، و اگر در بين سعى بفهمد بايد از سر بگيرد و از صفا شروع كند .

[م ـ] احتياط آن است⁽²⁷⁷⁾ كه ابتداء كند از جزء اول صفا و از آنجا شروع به سعى كند ، و در صورتى كه روى⁽²⁷⁸⁾ كوه برود و همانطور بنحو متعارف سعى كند كفايت مى كند⁽²⁷⁹⁾ .[م ـ] طهارت از حدث و خبث و ستر عورت در سعى⁽²⁸⁰⁾ معتبر نيست گرچه احوط مراعات طهارت از حدث است .

[م ـ] واجب است سعى را بعد از طواف و نماز آن بجا آورد ، و اگر عمداً پيش از آنها بجا آورد بايد بعد از طواف و نماز آن را اعاده كند .

[م ـ] اگر از روى فراموشى مقدم بدارد سعى را بر طواف اقوى⁽²⁸¹⁾ آن است كه آن را اعاده كند و همچنين است اگر از روى ندانستن مسأله مقدم بدارد .

[م ـ] واجب است رفتن و برگشتن از راه متعارف باشد ، پس اگر از راه غير متعارف به صفا برود يا به مروه سعيش باطل است .

باشد از هر طبقه جايز است سعى كند گرچه احوط⁽²⁸³⁾ سعى از همان راهى است كه از اول متعارف بوده .

[م ـ] اگر طبقه زيرزمينى درست شد و كوه صفا و مروه ريشه دار بود و سعى بين آن دو واقع شد صحيح است على الظاهر ، و احوط سعى از طبقه روى زمينى است⁽²⁸⁴⁾ .[م ـ] واجب است در وقت رفتن بطرف مروه متوجه به آنجا ، و وقت رفتن رو به صفا متوجه به آن باشد ، پس اگر عقب عقب برود يا پهلو را به طرف صفا يا مروه كند و برود باطل است ، لكن نگاه كردن به چپ و راست بلكه گاهى به پشت سر اشكال ندارد⁽²⁸⁵⁾ .[م ـ] جايز است به جهت استراحت و رفع خستگى ، نشستن يا خوابيدن بر صفا يا مروه ، و همين طور جايز است نشستن يا خوابيدن بين آنها براى رفع خستگى⁽²⁸⁶⁾ و لازم نيست عذرى داشته باشد بنابر اقوى⁽²⁸⁷⁾ .[م ـ] جايز است تأخير سعى از طواف و نماز آن براى رفع خستگى يا تخفيف گرمى هوا ، و جايز است بدون عذر تأخير بيندازد تا شب گرچه احتياط در تأخير نينداختن است .

[م ـ] جايز نيست تأخير انداختن تا فردا بدون عذر از قبيل مرض⁽²⁸⁸⁾ .[م ـ] سعى از عبادات است و بايد آن را با نيت خالص براى فرمان خداى تعالى بياورد .

[م ـ] سعى مثل طواف ركن است و حكم ترك آن از روى عمد يا سهو چنان است كه در طواف گذشت⁽²⁹⁰⁾ .[م ـ] زياد كردن در سعى بر هفت مرتبه از روى عمد موجب باطل شدن آن است بتفصيلى كه در طواف گذشت .

[م ـ] اگر از روى فراموشى زياد كند بر سعى چه كمتر از يك مرتبه يا بيشتر سعى او صحيح است ، و بهتر آن است كه⁽²⁹¹⁾ زائد را رها كند ، گرچه بعيد نيست كه بتواند آن را به هفت مرتبه برساند⁽²⁹²⁾ .بيايد⁽²⁹⁴⁾ ، و اگر به وطن خود مراجعت كرده و براى او مشقت ندارد بايد مراجعت كند ، و اگر نمى تواند يا مشقت دارد بايد نايب بگيرد .

[م ـ] با تمام كردن سعى حلال نمى شود بر او آنچه حرام شده بود بواسطه احرام .

[م ـ] اگر فراموش كرد بعض سعى را در عمره تمتع پس به گمان اينكه اعمال عمره تمام شده از احرام خارج شد و بعد از آن نزديكى با زنان كرد واجب است برگردد و سعى را تمام كند ، و احتياط واجب آن است كه يك گاو براى كفاره ذبح كند⁽²⁹⁹⁾ .[م ـ] اگرفراموش كرد بعض سعى رادرعمره تمتع و تقصير كرد⁽³⁰⁰⁾ و بعد از آن نزديكى با زنان كرد احتياط واجب آن است كه به دستور مسأله سابق عمل كند ، بلكه احتياط واجب آن است⁽³⁰¹⁾ كه در اين دو حكم سعى در غير عمره تمتع را نيز ملحق به تمتع كند در كفاره و اتمام⁽³⁰²⁾ .اگر شك در ناقص گذاشتن در اين باشد كه عمداً براى حاجتى ترك كرده است سعى را كه برگردد و اتمام كند كه در اين صورت وجوب اتمام بعيد نيست⁽³⁰⁵⁾ ، و اگر شك در زياده دارد و مى داند ناقص نشده اعتناء نكند .

[م ـ] اگر بعد از فارغ شدن از سعى يا از هر دورى شك در دُرست آوردن آن كند اعتناء نكند و سعيش صحيح است ، و همينطور اگر در بين رفت و آمد شك در صحيح بجا آوردن جزء پيش كند اعتناء نكند .

[م ـ] اگر در مروه شك كند كه هفت دفعه رفت و آمد كرده يا زيادتر مثل اينكه شك كند بين هفت و نه اعتناء نكند ، و اگر قبل از رسيدن به مروه شك كند كه اين دور هفت است يا كمتر ظاهراً سعى او باطل است ، و همچنين است هر شكى كه به كمتر از هفت تعلق بگيرد ، مثل شك بين يك و سه يا دو و چهار و هكذا .

[م ـ] كسى كه بعدازظهر ، طواف و نماز را بجا مى آورد و سعى را شب انجام مى دهد اگر بدون تأخير عرفى ، سعى در شب واقع شود⁽³⁰⁹⁾ مانع ندارد و احتياط آن است كه تا شب تأخير نيندازد اگرچه اقوى كفايت است .

[م ـ] سعى در طبقه فوقانى اگر محرز نيست كه بين صفا و مروه است ، جايز نيست

استفتائات سعى

* [س ـ] كسى كه در اثناى سعى متوجه شود كه طواف او بيش از هفت شوط بوده تكليف او چيست ؟
ج ـ مى تواند به⁽³¹¹⁾ اين نحو احتياط كند كه سعى را تمام نمايد و بعد از فوت موالات عرفيه بين شوط زائد طواف و مقدار باقيمانده تا 14 شوط ، طواف و نماز و سعى را اعاده كند و بعد تقصير نمايد .

* [س ـ] اگر از مروه شروع و به صفا ختم كرده و بعد فهميده است ، وظيفه او چيست به خصوص اگر تقصير كرده باشد ؟
ج ـ بايد سعى را اعاده كند و اگر تقصير نكرده تقصير كند⁽³¹²⁾ .** [س ـ] كسى بعد از اتمام شوط ششم سعى در صفا گمان تمام شدن هفت شوط را كرد . و تقصير نمود ولى فوراً به او گفته اند كه بايد يك شوط ديگر بياورى ، او هم انجام داد و بعد بار ديگر تقصير نمود ، آيا عمل او صحيح است يا خير ، و كفاره دارد يا نه ؟
ج ـ عمل صحيح است و كفاره ندارد⁽³¹³⁾ .[س ـ] كسى در اثناء سعى براى آب خوردن از مسير منحرف شده و پس از خوردن آب ادامه داده است چه صورت دارد ؟
ج ـ اگر سعى را قطع نكرده و به نيت سعى حركت را ادامه داده است و در بين راه آب خورده ، يا اگر قطع كرده از جايى كه سعى را قطع كرده يا مُحاذى آن سعى را تمام كرده صحيح است .