صِرَاطَ الَّذِينَ أَنعَمتَ عَلَيهِمْ غَيرِ المَغضُوبِ عَلَيهِمْ وَلاَ الضَّالِّينَ - تفسیر نور سوره حمد نسخه متنی

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

تفسیر نور سوره حمد - نسخه متنی

محسن قرائتی‏

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
لیست موضوعات
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

صِرَاطَ الَّذِينَ أَنعَمتَ عَلَيهِمْ غَيرِ المَغضُوبِ عَلَيهِمْ وَلاَ الضَّالِّينَ

ترجمه

(خداوندا! ما را به) راهكسانى كه آنها را مشمول نعمت خود ساختى، (هدايت كن) نه غضب شدگان و نه گمراهان!

نكته ها

اين آيه راه مستقيم را، راه كسانى معرّفى مى كند كه مورد نعمت الهى واقع شده اند وعبارتند از: انبيا، صدّيقين، شهدا وصالحين. (75) توجّه به راه اين بزرگواران و آرزوى پيمودن آن وتلقين اين آرزو به خود، ما را از خطر كجروى وقرار گرفتن در خطوط انحرافى باز مى دارد. بعد از اين درخواست، از خداوند تقاضا دارد كه او را در مسير غضب شدگان وگمراهان قرار ندهد. زيرا بنى اسرائيل نيز به گفته قرآن، مورد نعمت قرار گرفتند، ولى در اثر ناسپاسى ولجاجت گرفتار غضب شدند.

قرآن، مردم را به سه دسته تقسيم مى نمايد: كسانى كه مورد نعمت هدايت قرار گرفته وثابت قدم ماندند، غضب شدگان و گمراهان.

مراد از نعمت در انعمتَ عليهم، نعمتِ هدايت است. زيرا در آيه ى قبل سخن از هدايت بود. علاوه بر آنكه نعمت هاى مادى را كفّار ومنحرفين وديگران نيز دارند.

هدايت شدگان نيز مورد خطرند و بايد دائماً از خدا بخواهيم كه مسير ما، به غضب و گمراهى كشيده نشود.

مغضوبين در قرآن

در قرآن، افرادى همانند فرعون و قارون و ابولهب و امّت هايى همچون قوم عاد، ثمود و بنى اسرائيل، به عنوان غضب شدگان معرّفى شده اند. (76)

بنى اسرائيل كه داستان زندگى و تمدن آنها در قرآن بيان شده است، زمانى بر مردم روزگار خويش برترى داشتند؛ فَضّلتُكم على العالَمين (77) لكن بعد از اين فضيلت و برترى، به خاطر كردار و رفتار خودشان، دچار قهر و غضب خداوند شدند و باؤوا بغضب من اللّه (78) اين تغيير سرنوشت، به علّت تغيير در رفتار و كردار آنان بوده است. دانشمندان يهود، دستورات وقوانين آسمانى تورات را تحريف كردند، يحرّفون الكلم (79) وتجّار وثروتمندان آنان نيز به ربا وحرام خوارى و رفاه طلبى روى آوردند، اخذهم الرّب (80) وعامّه مرد م نيز در برابر دعوت به جهاد و مبارزه، از روى تن پرورى و ترس، از رفتن به جبهه نبرد و ورود به سرزمينِ مقدّس، سر باز زدند. فاذهب انت و ربّك فقاتلا انّا هيهُنا قاعدون (81) به خاطر اين انحرافات، خدا آنان را از اوج عزّت و فضيلت، به نهايت ذلّت و سرافكندگى مبتلا ساخت.

ما در هر نماز، از خداوند مى خواهيم كه مانند غضب شدگان نباشيم. يعنى نه اهل تحريف آيات و نه اهل ربا و نه اهل فرار از جهاد در راه حقّ، و همچنين از گمراهان نباشيم، آنان كه حقّ را رها كرده و به سراغ باطل مى روند و در دين و باور خود غلوّ و افراط كرده و يا از هوى و هوس خود و يا ديگران پيروى مى كنند. (82)

انسان در اين سوره، عشق و علاقه و تولاّى خود را به انبيا و شهدا و صالحان و راه آنان، اظهار و ابراز داشته و از مغضوبان و گمراهان تاريخ نيز برائت و دورى مى جويد و اين مصداق تولّى و تبرّى است.

ضالّين در قرآن

ضلالت كه حدود دويست مرتبه اين واژه با مشتقاتش در قرآن آمده است. گاهى در مورد تحيّر بكار مى رود، و وَجدَك ضال (83) وگاهى به معناى ضايع شدن است، اضلّ اعمالهم (84) ولى اكثراً به معناى گمراهى وهمراه با تعبيرات گوناگونى نظير: ضلال مبين، ضلا ل بعيد، ضلال قديم به چشم مى خورد.

در قرآن افرادى به عنوان گمراه معرّفى شده اند، از جمله: كسانى كه ايمان خود را به كفر تبديل كردند، (85) مشركان، (86) كفار، (87) عصيان گران، (88) مسلمانانى كه كفّار را سرپرست و دوست خود گرفتند، (89) كسانى كه مردم را از راه خدا باز مى دارند، كسانى كه به خدا يا رسول خدا توهين مى كنند، آنان كه حقّ را كتمان مى كنند و كسانى كه از رحمت خدا مأيوسند.

در قرآن نام برخى به عنوان گمراه كننده آمده است، از قبيل: ابليس، فرعون، سامرى، دوست بد، رؤسا ونياكان منحرف.

گمراهان خود بستر وزمينه ى انحراف را فراهم و گمراه كنندگان از اين بسترها و شرايط آماده، استفاده مى كنند. بسترهاى انحراف در قرآن عبارتند از: هوسها، (90) بت ها، (91) گناهان (92) ، پذيرش ولايت باطل، (93) جهل و نادانى. (94)

پيام ها :

1- انسان در تربيت، نيازمند الگو مى باشد. انبيا، شهدا، صدّيقين وصالحان، نمونه هاى زيباى انسانيّت اند. صراط الّذين انعمت عليهم

2- آنچه از خداوند به انسان مى رسد، نعمت است. قهر و غضب را خود به وجود مى آوريم. (95) انعمت، المغضوب عليهم

3- ابراز تنفّر از مغضوبان و گمراهان، جامعه اسلامى را در برابر پذيرش حكومت آنان، مقاوم و پايدار مى كند. غير المغضوب عليهم ولا الضّالّين (96)

من يطع اللّه والرّسول فاولئك مع الّذين انعم اللّه عليهم من النبيّين والصدّيقين والشهداء والصالحين، كسانى كه خدا و رسول را پيروى كنند، آنان با كسانى هستند كه خدا آنها را نعمت داده است، از پيامبران، راستگويان، شهدا و صالحان. نساء، 69 و آيه 59 سوره مريم.

در آيات متعدّدى از قرآن ويژگى هاى گمراهان و غضب شدگان و مصاديق آنها بيان شده است: منافقان و مشركان و بدگمانان به خداوند. نساء، 116 و فتح، 6. كافران به آيات الهى و قاتلان انبياء الهى. بقره، 61. اهل كتاب كه در برابر دعوت به حقّ سركشى كرده اند. آل عمران، 110


75-بقره، 47.
76-بقره، 61.
77-نساء، 46.
78-نساء، 161.
79-مائده، 24.
80-قل يا أهل الكتاب لاتَغلوا فى دينكم غيرالحقّ ولاتتّبعوا أهواءقوم قدضَلّوا من قبل وأضلّوا من قبل و أضلّوا عن سواءالسبيل بگو: اى اهل كتاب! در دينتان به ناحقّ غلوّ نكنيد وبه دنبال خواهش هاى گمراهانِ پيش از خود نرويد، كه آنان افراد زيادى را گمراه كرده و از ر
81-ضحى، 7.
82-محمّد، 1.
83-من يَتبدّل الكفر بالايمان فقد ضلّ سواء السبيل بقره، 108.
84-و من يشرك باللَّه فقد ضل ضلالا بعيد نساء، 116.
85-و من يكفر باللَّه... فقد ضلّ نساء، 136.
86-و من يعص اللَّه و رسوله فقد ضل احزاب، 36.
87-لا تتخذوا عدوى و عدوكم اولياء... و من يفعله منكم فقد ضل سواء السبيل ممتحنه، 1.
88-اتّخذ الهه هَواه واضلّه اللَّه جاثيه، 23.
89-جعلوا لِلّه انداداً لِيضلّوا عن سبيله ابراهيم، 30.
90-وما يضلّ به الا الفاسقين بقره، 26.
91-انّه من تولاّه فانّه يضلّه حج، 4.
92-و ان كنتم من قبله لمن الضّالّين بقره، 198.
93-درباره نعمت أنعَمتَ بكار رفته، ولى در مورد عذاب، نفرمود: غَضبتَ تو غضب كردى.
94-قرآن سفارش كرده است: لا تَتولّوا قوماً غَضِب اللّه عليهم هرگز سرپرستى گروه غضب شدگان الهى را نپذيريد. ممتحنه، 13.

/ 8