نهضت های اسلام صد ساله اخیر نسخه متنی

تجدد فكر ديني كه اخيرا مصطلح شده است يك آهنگ آشنا به گوش مسلمانان است . بررسي دقيق نهضتهاي اصلاحي دوره اسلام و تحليل علمي آنها بسيار مفيد و حياتي است . اميدوارم افراد شايسته اي چنين توفيقي بيابند و نتيجه بررسي و تحقيقات خود را در اختيار علاقه مندان قرار دهند . بديهي است كه جنبشهائي كه داعيه اصلاح داشته اند ، يكسان نبوده اند . برخي داعيه اصلاح داشته و واقعا هم مصلح بوده اند . برخي بر عكس ، اصلاح را بهانه قرار داده و افساد كرده اند .

 برخي ديگر در آغاز جنبه اصلاحي داشته و سرانجام از مسير اصلاحي منحرف شده اند . قيامهاي علويين در دوره اموي و عباسي غالبا قيامهاي اصلاحي بوده است . بر عكس ، جنبش بابك خرم دين و چند جنبش ديگر از اين قبيل آنقدر آلوده و پليد بود كه براي جهان اسلام نتيجه معكوس داد ، يعني از تنفر مردم و خشم مردم نسبت به دستگاه جور خلفاي عباسي كه اين نهضتها عليه آن بپا شده بود كاست . شايد علت اصلي دوام نسبي حكومت عباسيان قيامهاي امثال بابك بود .

 در حقيقت اين قيامها را بايد شانس حكومت عباسي به شمار آورد . قيام شعوبيه در آغاز ، ماهيت اصلاحي داشت . زيرا عليه تبعيض اموي بود و با شعار : « يا ايها الناس انا خلقناكم من ذكر و انثي و جعلناكم شعوبا و قبائل لتعارفوا ان اكرمكم عندالله اتقيكم ( 1 ) » آغاز شد . شعوبيه چون عليه تبعيض

. 1 حجرات / . 13