گزارشي از كتاب ويژگيهاي حضرت زينب عليها‏السلام (خصائص الزينبيه)

مرحوم سيد نورالدين جزائري

سيد نورالدين جزايري يكي از پژوهشگران چيره‏دست قرن چهارده هجري است كه از مكتب بزرگان نجف از جمله سيد ابوالحسن اصفهاني، آقا ضياءالدين عراقي و فيروز آبادي و ميرزا ابوالحسن مشكيني استفاده كرد. سيد نورالدين كه در سيزده رجب 1313 ه··. در شوشتر متولد و در 23 جمادي الاولي سال 1384 وفات يافت و در نجف اشرف به خاك سپرده شد، آثار علمي فراواني از خود بر جاي گذاشت و «خصائص زينبيه» معروفترين آنهاست.

«خصائص زينبيه» براي اولين بار در سال 1341 ه··. ش در نجف اشرف چاپ شد. بلافاصله مورد ترجمه قرار گرفته، به زبانهاي رايج دنيا ترجمه شد. و اينك توسط انتشارات مسجد مقدس جمكران به همراه تحقيقي از آقاي ناصر باقري بيدهندي منتشر شده است.

محقق علاوه بر تحقيقِ متن كتاب و استخراج منابع و مدارك خصائص الزينبيه، كاستي‏هاي عبارات نقل شده از كتب و منابع را برطرف كرده است.

ترجمه اشعار و عبارات و تهيه فهرست (آيات، روايات، اسامي معصومين، نامهاي پيامبران و ...) نيز با كوششهاي محقق گرد آمده است.

محقق در پيشگفتار خود بر كتاب به حيات مؤلف، اساتيد و مشايخ، آثار سيد و معرفي كتاب خصايص مي‏پردازد و آنگاه مي‏نويسد:

«الخصايص الزينبيه» آينه تمام نماي عشق زيادِ سيد به عمه بي‏همتاي خويش حضرت زينب عليها‏السلام است ...

وقتي به متن آن مراجعه مي‏كنيم، آن را مشحون از تحقيقات و تدقيقات غير قابل توصيف و بي‏همتا مي‏يابيم. خدا مي‏داند آن بزرگوار در نگارش چنين مجموعه بي‏بديلي چه سختي‏ها كه نكشيده است.

نكته‏اي كه سيد را وادار به تحرير به خصوصيات حضرت زينب عليها‏السلام نمود، مشاهده مطالب ناصحيح و غلط در كتابهاي مقتل بود. او در اين باره در مقدمه اوّلي گويد:

«چون در اين اعصار، كتب مقاتل زياد نوشته شده و جمع بين غث و ثمين نموده و هر خبر ضعيف كه به نظر ارباب مقاتل آمده، بدون تحقيق در سند و معناي روايت ضبط نموده، كتب [مقاتل [از وقع افتاده ...».

ويژگيهاي حضرت زينب(س)

(خصايص زينبيه)

مؤلف:

مرحوم سيد نورالدين جزايري

محقق:

ناصر باقري بيدهندي

روي همين اساس و نيز براي آن كه روآوري مردم خصوصا اهل منبر به كتاب‏هاي معتبر زياد شود و در آن انگيزه روگرداني از كتاب‏هاي مجهول الحال و ضعيف فزوني گيرد، الخصايص را به رؤيت مراجع و استوانه‏هاي علم و تحقيق عصر خويش چون آقا سيد ابوالحسن اصفهاني و آقا ضياءالدين عراقي و جز ايشان درآورده و تقريظات آنان را در ابتداي الخصايص مندرج كرده است.

آنگاه صورت تقريظ علما بر اين كتاب را ذكر مي‏كند. پايان اين بخش به ذكر پيشگفتار مؤلف مزيّن شده است.

همانگونه كه از اسم كتاب برمي‏آيد، نويسنده 40 ويژگي حضرت زينب عليها‏السلام را ذكر كرده، پيرامون هر يك توضيح و تفسيري از احاديث و روايات و متون تاريخي، تفسيري آورده است.

البته قبل از مبحث اصلي به تشريح چهار مقدمه نيز پرداخته است كه اين مقدمات عبارتند از:

1 ـ اعتبار و صحت مطالب كتاب و علت نگارش آن به زبان فارسي

2 ـ شرافت نفس ناطقه و اقسام كمالات و ملكات

3 ـ اولاد فاطمه عليها‏السلام فرزندان رسول خدايند

4 ـ خلقت حضرت زهرا عليها‏السلام و فرزندانش

مؤلف ويژگيهاي حضرت زينب عليها‏السلام را در قالب 40 خصيصه ارائه مي‏كند. اين ويژگيها عبارتند از: امتيازات راجع به ولادت حضرت زينب، تشخيص زمان ولادت و اسامي و كنيه‏هاي حضرت زينب، شرح بعضي از القاب مبارك حضرت زينب، عصمت حضرت زينب، حضرت زينب ولية اللّه‏، راضي به قضاء الهي، امينة اللّه‏، عالمه غير معلمه، محبوب رسول خدا، نائب مادر، شريك برادر، زاهده، عاقله، موثقه، كعبة الرزايا، فصاحت و بلاغت، شجاعت، عابده، باكيه (در ضمن 9 مطلب)، شمايل و دلايل دخت اسداللّه‏، مجملي از مجاري احوال آن مكرمه (در ضمن 12 بخش)، جهاد با نفس، در بوته امتحان، تعيين كامل و معرفت سرشار، محبت در زمره احباء اللّه‏، مقام خوف، رضا و تسليم، شفاعت، ابتلاي به بلاها، در زمره صابران، مواسات، غيرت، محب مخلص، نائب خاص برادر، حافظ شئون و حدود، اهتمام به حفظ معصومين، آمر به معروف، پيام‏آور عاشورا و احياگر نام كربلا و شباهتهاي زينب به انبياء الهي.

مؤلف در خاتمه كتاب به شرح دو خطبه حضرت زينب در كوفه و شام اختصاص مي‏دهد و شعري از شيخ محمد حسين بيرجندي قايني به عنوان حسن ختام كتابش نقل مي‏كند.

ـ اگر نظري در مورد مجلّه كوثر داريد بفرماييد.

بايد بگويم اين ماهنامه مجلّه خودمان است و در درجه اوّل ديگران بايد نظر بدهند؛ ولي در خصوص ايجاد اين مجله مي‏توان گفت: مجله‏اي كه كمتر امور سياسي و يا ساير مسايل در آن باشد، كم بود، خلأ داشت. مجله‏اي كه بتواند مسايل روائي، مسايل عرفاني، مسايل اجتماعي، مسايل اشخاصي كه در حرم مطهر دفن هستند، به طوري كه بيشتر به اينها بپردازد، كم بود. كوثر بدين جهت به وجود آمد تا بتواند اين ستارگاني كه در اسلام به وجود آمده‏اند، معرفي بكند؛ بخصوص ستارگاني كه در حرم مطهر حضرت معصومه عليها‏السلام هستند.

از اين جهت من واقعا خوشحالم كه يك عدّه اهل قلم، اهل فكر، اهل فهم و درك جمع شده‏اند و اين خلأ را پُر مي‏كنند. لذا همان طور كه من شنيده‏ام، اين مجله روز به روز رو به تكامل بوده و اميدوارم تكامل بيشتري پيدا كند و بتواند آن ويژگيهاي ائمه عليهم‏السلام ، اصحاب ائمه عليهم‏السلام ، ستارگان درخشاني كه در خدمت ائمه عليهم‏السلام بودند و در قم مكانهاي ديگري دفن هستند، معرفي بكند و كمتر به امور سياسي، اقتصادي و ساير چيزها بپردازد؛ زيرا آنها به سهم خود مجلات فراوان دارند. ولي اين از اين جهت جايش خالي بود كه بحمداللّه‏ در حال گرفتن موقعيت و پيشرفت است. اميدوارم كساني كه متصدي امور هستند، البته همه آنها از استوانه‏هاي فكري و قلمي‏اند، بتوانند ان شاء اللّه‏ اين خلأ را به تمام معني پر كنند.