سخن ما - سلمان فارسی نسخه متنی

سخن ما

1 - روايتى كه پيشتر نقل كرديم و در آن آمده بود كه سلمان با مالك خود مكاتبه كرد تا در مقابل غرس درختهاى خرما و بار آوردن آنها و دادن چهل اوقيه طلا آزاد شود و روايات ديگرى كه دلالت مى كرد بر اين كه رسول الله - صلى الله عليه و آله - او را خريد و آزاد كرد با اين روايت منافات دارند.

2 - قرارداد مكتوب راجع به فديه دادن پيامبر براى آزادى سلمان نيز كه قبلا ذكر شد با اين روايت منافات دارد؛ زيرا در آن سند مكتوب (( عثمان بن اشهل قرظى )) مالك سلمان نوشته شده است . مگر آن كه گفته شود (( خليسه )) همسر عثمان بن اشهل يا يكى از بستگان و كسان او بوده و عثمان بن اشهل به نيابت از او قرارداد بسته است . اما اين ، احتمال محض ‍ است و نيازمند مؤ يد و شاهدى مى باشد كه در ميان نيست .

3 - چرا پيامبر - صلى الله عليه و آله - به خليسه دستور مى دهد سلمان را آزاد كند اما به ديگرانى كه برده مسلمان در اختيار داشتند چنين دستورى نفرموده است ؟!.(53)

4 - اين كه در روايت آمده است پيغمبر اكرم - صلى الله عليه و آله - على - عليه السلام - را نزد او فرستاد از قول حضرتش به او بگويد: (( يا تو سلمان را آزاد مى كنى يا من آزادش مى كنم )) يعنى چه ؟ آيا مقصود آن حضرت - صلى الله عليه و آله - اعمال ولايت خود در اين زمينه بوده است ؟!

5 - چنانكه اگر (( خليسه )) قبل از اين قضيه اسلام آورده باشد(54) اين كه پيامبر - صلى الله عليه و آله - به او فرموده باشد: (( دين (تملك ) او را بر تو حرام كرده )) چه معنايى دارد؟ آيا خليسه با سلمان ازدواج كرده بود تا گفته شود زن نمى تواند مالك شوهرش باشد؟ يا اين كه سلمان پدر او بوده ؟! و يا... حتى در اين دو فرض دوم قهرا سلمان آزاد مى شده است (و نيازى به آزاد كرده نبوده است ).(55)

6 - و اگر گفته شود بدين سبب كه سلمان آزاد بوده و به طور ظالمانه او را به (( خليسه )) به بردگى فروخته بوده اند خليسه مالك سلمان نبوده است (و جمله (( دين او را بر تو حرام كرده )) ناظر بر مالك نبودن خليسه است ) مى گوييم : در صورتى كه صحيح باشد كه در اين فرض خليسه مالك نبوده است بايد عدم مالكيت ، مانع از اصل برده بوده سلمان بوده باشد و وقتى سلمان اصولا برده نبوده ديگر به آزاد كردن او توسط خليسه يا پيامبر - صلى الله عليه و آله - نيازى نبوده است .

7 - و اگر خليسه مالك سلمان بوده و - از سوى ديگر - بايد سلمان آزاد مى شده چرا پيامبر - صلى الله عليه و آله - او را از خليسه نمى خرد تا آزادش كند؟ يا چرا خود سلمان براى آزادى خودش با خليسه مكاتبه عقد (قرارداد آزادى بين مالك و برده ) نمى كند؟ و چرا به خليسه دستور داده مى شود او را كلا آزاد كند؟ مگر آن كه گفته شود امر به آزاد كرده سلمان به همين منظور تشويق و ترغيب خليسه به آزاد كردن و اجر اخروى بردن صادر شده نه از باب تهديد و اعمال جبر و قهر.

8 - در خود همين روايت هم تناقض هست در يك نقل آمده (( خليسه )) سلمان را آزاد كرد و در جاى ديگر گفته شده خود پيامبر - صلى الله عليه و آله - او را آزاد كرد اين دوگانگى يعنى چه ؟

چه كسى سلمان را آزاد كرد؟

نصوص و تصريحات بسيارى بر اين دلالت مى كنند كه پيامبر - صلى الله عليه و آله - سلمان را از بردگى آزاد كرد:

1 - بسيارى از علما و مورخان او را از موالى (غلامان آزاد شده ) رسول الله - صلى الله عليه و آله - شمرده اند.(56)

2 - از (( بريده )) نقل شده است كه : (( سلمان يهود بود رسول الله - صلى الله عليه و آله - او را به فلان مقدار درهم و اين كه نخلهايى را براى مالك او غرس كند و سلمان آنها را بپرورد تا بار بيايند خريد و خود حضرتش آن نخلها را غرس فرمود )) .(57)

3 - از (( شعبى )) پرسيده شد: آيا سلمان از موالى رسول الله بود؟ گفت : آرى برترين مكاتب ايشان بود (با مالكش قرارداد آزادى بسته بود) رسول الله او را خريد و آزاد كرد.(58)

4 - خطيب بغدادى گفته است : (( رسول الله - صلى الله عليه و آله - مالى را كه سلمان (بر اساس مكاتبه اش ) بايد مى پرداخت تا آزاد شود پرداخت . على هذا او از موالى بنى هاشم است )) .(59)

5 - مبرد گفته است : (( پيامبر - صلى الله عليه و آله - مال المكاتبه سلمان را به بنى قريظه داد از اين رو